"Θα υπερασπίζομαι πάντοτε 

την νομιμότητα της λογοτεχνίας 

στην ανάπτυξη της ιστορικής αλήθειας. 

 

Στην περίπτωση της απέλασης, Εβραίων ή μη Εβραίων, απλώς δεν είναι εύκολο να μιλήσεις ή να γράψεις την αλήθεια. Η αλήθεια που βιώσαμε δεν γίνεται πιστευτή, και αυτό είναι ένα γεγονός στο οποίο στηρίχθηκαν οι Ναζί, όσον αφορά στην δική τους κληρονομιά για τις μελλοντικές γενιές. Εάν πούμε την γυμνή, ωμή, αλήθεια, κανείς  δεν θα μας πιστέψει. Γι' αυτό ανέφερα τον Μανόλο σ' εκείνο το διαμέρισμα της Μαδρίτης. Έλεγε την ωμή αλήθεια, η οποία είναι ακατανόητη  γιατί στερείτο αληθοφάνειας, Χρειαζόταν να αποκτήσει ένα ανθρώπινο σχήμα, μία πραγματική μορφή. Εδώ είναι που η λογοτεχνία αρχίζει: η αφήγηση, το τέχνασμα, η τέχνη - αυτό που ο Πρίμο Λέβι ονομάζει "φιλτραρισμένη αλήθεια". Και πιστεύω με πάθος ότι η αληθινή μνήμη, όχι η ιστορική ή η καταγεγραμμένη μνήμη, θα διαιωνιστεί μόνο μέσω της λογοτεχνίας. Διότι μόνο η λογοτεχνία είναι ικανή να επανεφεύρει και να αναγεννήσει την αλήθεια. Είναι ένα εξαιρετικό όπλο, και θα δείτε πως σε δέκα ή δεκαπέντε χρόνια, το υλικό αναφοράς σχετικά με την καταστροφή των Εβραίων της Ευρώπης θα περικλείει κι ένα σύνολο λογοτεχνικών μαρτυριών - των δικών μας, ενδεχομένως, αλλά επίσης και των νεότερων γενεών, οι οποίοι δεν υπήρξαν μάρτυρες αλλά θα είναι σε θέση να χρησιμοποιήσουν τη φαντασία τους."

Jorge Semprún