Love Knows no border

Δεν είχα σκοπό να διαβάσω το "Μετάξι" του Αλεσσάντρο Μπαρίκκο (μτφρ. Λένα Ταχματζίδου, Πατάκης, 1996) για δεύτερη φορά αλλά "παρεσύρθην" από την εγκωμιαστική γνώμη του καλού φίλου και συν-blogger Librofilo γι' αυτό το βιβλίο και ιδίως για τον συγγραφέα του.

Ο Αλεσσάντρο Μπαρίκκο γεννήθηκε στο Τορίνο το 1958 κι έχει γράψει μεταξύ άλλων, δύο -βραβευμένα- μυθιστορήματα κι έναν θεατρικό μονόλογο. Ωστόσο, το "Μετάξι" (που έχει μεταφραστεί σε πολλές γλώσσες ενώ το 1997 μεταφέρθηκε και στον κιν/φο) αποτελεί ένα έργο ανένταχτο. Θα μπορούσε να είναι μυθιστόρημα αλλά δεν είναι - "περιορίζεται" σε 111 σελίδες κι αυτές όχι πυκνογραμμένες. Για τον ίδιο λόγο δεν είναι ούτε διήγημα. Η ιστορία ετούτη, παρ'όλα αυτά, είναι δομημένη σε εξήντα πέντε κεφάλαια στα οποία αποδίδονται πλήρως και με μυθιστορηματικό τρόπο η ζωή των ηρώων του.

Ο Ερβέ Ζονκούρ ζει σ' ένα χωριό στην Γαλλία του 19ου αι. όπου η πατρική φιλοδοξία τον προορίζει για λαμπρή σταδιοδρομία στο στρατό. Όμως, από ένα γύρισμα της τύχης ή καλύτερα από την επιβολή της γνώμης του Μπαλνταμπιού, ο Ερβέ γίνεται έμπορος -εμπορεύεται μεταξοσκώληκες- και παράγει μετάξι. Είναι παντρεμένος με την Ελέν και ζουν στο Λαβιλλεντιέ μία ήσυχη, προβλέψιμη ζωή. Και οι δυο τους είναι ευχαριστημένοι απ' αυτό. Μόνος στενός τους φίλος και μέντορας του Ερβέ είναι ο Μπαλνταμπιού, ο παράξενος τύπος που είχε έρθει στο χωριό τους από το πουθενά, εγκαταστάθηκε εκεί και δίδαξε στους ντόπιους τα μυστικά της σηριοτροφίας με αποτέλεσμα ο τόπος να γίνει ένα από τα κυριότερα ευρωπαϊκά κέντρα σηριοτροφίας και μεταξοκλωστικής.

Το 1861 οι πρώτες επιδημίες έχουν ήδη αρχίσει να προσβάλλουν την ευρωπαϊκή παραγωγή αβγών μεταξοσκώληκα και το Λαβιλλεντιέ θα καταστρεφόταν οικονομικά εάν δεν βρισκόταν άμεσα μία λύση. Ο Ερβέ Ζονκούρ, με την προτροπή του Μπαλνταμπιού, φεύγει για να προμηθευτεί αβγά από την Ιαπωνία. Το ταξίδι του μέχρι "το τέλος του κόσμου" θα διαρκέσει έξι μήνες. Όταν θα φτάσει εκεί, θα φιλοξενηθεί από τον Χάρα Κέι, τον άρχοντα ενός χωριού που θα του προμηθεύσει τα αβγά. Στο σπίτι του θα γνωρίσει την παλλακίδα του, μια γυναίκα που "τα μάτια της δεν είχαν ανατολίτικη κοψιά και το πρόσωπό της ήταν πρόσωπο παιδούλας". Δύο έντονα κοιτάγματα, η νωχελική κίνηση του χεριού της που άγγιξε το φλιτζάνι απ' όπου είχε πιει προηγουμένως το τσάι του, το πορτοκαλί ρούχο της εγκατελειμένο στην όχθη μιας λίμνης ήταν αρκετά για να κάνουν τον Ερβέ να επαναλάβει αυτό το πολύμηνο ταξίδι τρεις ακόμη φορές χωρίς όμως ποτέ να καταφέρει να δει αυτή την απόκοσμη γυναίκα ξανά.

Οι απλές λέξεις και η ευθύτητα της γραφής του Αλεσσάντρο Μπαρίκκο αλλά κυρίως η λιτότητά του είναι αφάνταστα ελκυστικές. Είναι τέτοια η πυκνότητα των συναισθημάτων που σκιαγραφεί πολύ έντεχνα ο Μπαρίκκο που σου έρχεται στο νου η ποίηση. Τα μικρά κεφάλαια, δε, ανεβάζουν τον ρυθμό της ανάγνωσης κι έτσι βρέθηκα στην τελευταία σελίδα χωρίς να το καταλάβω και για τρίτη φορά!

Σ' όλη την διάρκεια της ανάγνωσης σκεφτόμουν ότι τα γεωγραφικά σύνορα (σε αντίθεση με τα σύνορα που εμείς ορίζουμε μέσα μας) δεν είναι σοβαρό εμπόδιο μπροστά στην επιθυμία, στον πόθο, στο ανεκπλήρωτο που επιμένει να ολοκληρωθεί, όσο αντίξοοες κι αν είναι οι συνθήκες. Άλλωστε, όπως έχει πει και ο Άμος Οζ, τα όρια (γεωγραφικά κι άλλα) πρέπει να υπάρχουν για να τα ξεπερνούμε. Μ' αυτό κατά νου, δεν μου προκάλεσε ιδιαίτερη εντύπωση η ένταση της επιμονής του Ερβέ να επιστρέφει ξανά και ξανά για τη νεαρή γιαπωνέζα. Η Ελέν, η συνεσταλμένη και χαμηλών τόνων σύζυγος του Ερβέ, ήταν αυτή που μου "έκλεψε" την προσοχή. Ίσως τελικά, σκέφτηκα, ο τίτλος του βιβλίου να μην αφορά μόνο στην πρώτη ύλη για την δημιουργία ενός υφάσματος ή την αφορμή γι' αυτή την ερωτική ιστορία. Ίσως να αναφέρεται και στο υλικό της ψυχής της Ελέν που δώρισε στον Ερβέ αυτό που ο ίδιος δεν μπόρεσε να αποκτήσει για τον εαυτό του - την ψυχική ικανοποίηση της ανταπόκρισης του έρωτά του - ενώ η ίδια πέθανε "... με τη νοσταλγία για κάτι που δεν θα ζούσε ποτέ".




Σημείωση: Η εικόνα είναι η καλλιγραφική γραφή της λέξης "αγάπη" στα γιαπωνέζικα.