Περί  υπομονής και άλλων δυνάμεων

Είναι γεγονός ότι για να διαβάσεις τον José Saramago  χρειάζεται να έχεις μεγάλη υπομονή κι αυτοσυγκέντρωση - το τόσο ιδιόρρυθμο και σφιχτοδεμένο ύφος του, το χωρίς άλλα σημεία στίξης εκτός από το κόμμα και την τελεία, δεν σε αφήνει να αφαιρεθείς, να παρεκκλίνεις του κειμένου. Πρέπει να συμμετέχεις ενεργά σε κάθε λεπτό της ανάγνωσης και μ' αυτό δεν εννοώ το γύρισμα των σελίδων. Η κατανόηση και η εικονοποίηση του λόγου του κάποιες φορές είναι σχεδόν επώδυνη -σωματικά και πνευματικά- και το να ακολουθείς τον ειρμό της σκέψης του απαιτεί δύναμη και επιμονή, ακόμη κι από τους "προπονημένους" αναγνώστες, μέχρι να σου αποκαλυφθεί η μαγεία της γραφής του. Αυτά τα χαρακτηριστικά, δλδ την υπομονή, την επιμονή και την προσήλωση σ' αυτό που θέλησε να κάνει, διαθέτει και ο μικρός ήρωας του παραμυθιού "Το μεγαλύτερο λουλούδι του κόσμου" (Καστανιώτης, 2006) . 

Πρόκειται για μια ιστορία του ίδιου του Σαραμάγκου που ομολογώ πως με ξάφνιασε γιατί δεν γνώριζα ότι είχε γράψει για παιδιά. Ο  συγγραφέας εξομολογείται  στις πρώτες σελίδες του βιβλίου  ότι δεν είχε πρόθεση να γράψει ένα παραμύθι - δεν διαθέτει όλα εκείνα τα χαρίσματα που θα του επέτρεπαν να διηγηθεί μια όμορφη ιστορία  διότι... "Οι ιστορίες για παιδιά πρέπει να γράφονται με λέξεις πολύ απλές, γιατί τα παιδιά, μικρά όπως είναι, ξέρουν λίγες λέξεις και δεν τους αρέσει να τα λένε μπερδεμένα. Μακάρι να ήξερα να γράφω τέτοιες ιστορίες, αλλά ποτέ μου δεν έμαθα, και πολύ λυπάμαι. Εκτός από τις λέξεις, που πρέπει να ξέρει κανείς να τις διαλέγει, μου λείπει μάλλον η μαστοριά στην εξιστόρηση, που θέλει έναν τρόπο πολύ συγκεκριμένο και ξεκάθαρο, και μια υπομονή μεγάλη - κι εμένα τουλάχιστον μου λείπει, γι' αυτό ζητώ συγγνώμη." Έτσι, λοιπόν, στις σελίδες που ακολουθούν υπάρχει μόνο η περίληψη της ιστορίας που θα ήθελε να γράψει - ένα μικρό αγόρι φεύγει από το σπίτι του και από το χωριό του και περιπλανιέται στον κόσμο. Κάποια στιγμή φτάνει σ' έναν λόφο και καθώς είναι ταλαιπωρημένο από την πεζοπορία στέκεται να ξαποστάσει. Παρατηρεί τότε ότι ο λόφος είναι ξεραμένος κι εκεί δίπλα  του είναι ένα λουλούδι εντελώς μαραμένο. Χρειάζεται λίγες μόνο σταγόνες νερό για να μην ξεραθεί  κι αυτό. 

Το μικρό αγόρι χωρίς να σκεφτεί καθόλου ούτε την απόσταση ούτε την κούρασή του αποφασίζει  να το σώσει και κάνει χιλιάδες ταξίδια διασχίζοντας τη σελήνη και τον πλανήτη Άρη για να μεταφέρει νερό από τη γη στο λουλούδι - στο παραμύθι η γη, ο πλανήτης Άρης και η σελήνη είναι μία απέραντη έκταση που διανύει ο μικρός με ξυπόλυτα τα πόδια του. Οι γονείς του μικρού όλο αυτόν τον  καιρό ανησυχούσαν και τον έψαχναν. Όταν κάποια στιγμή τον βρίσκουν, ο μικρός κοιμάται αποκαμωμένος στην σκιά ενός πανύψηλου λουλουδιού. Χωρίς να τον ξυπνήσουν, τον μεταφέρουν στο  σπίτι τους με όλο το σεβασμό που αξίζει σ΄εκείνον που έκανε κάτι τόσο μεγάλο. 

Μπορείτε να δείτε εδώ μια διασκευασμένη μεταφορά της ιστορίας  και να ακούσετε την φωνή του συγγραφέα να τη διηγείται στα πορτογαλικά - πιθανότατα να μην καταλαβαίνεται τη γλώσσα αλλά η χροιά της έχει κάτι το οικείο και ζεστό. Σας συνιστώ όμως να διαβάσετε το βιβλίο (τόσο στα παιδιά σας όσο και για σας τους ίδιους, προσωπικά) όχι μόνο για να απολαύσετε την λιτή απόδοση της γραφής του Σαραμάγκου (στα ελληνικά από την Αθηνά Ψυλλιά) αλλά και για να περιεργαστείτε την αριστοτεχνική εικονογράφισή του η οποία είναι διαφορετική απ΄αυτή του βίντεο - ένα ιδιαίτερο trompe l'oeil  που δίνει την εντύπωση υφασμάτινου καμβά. 

Και, αν σκεφτείτε τώρα ότι τα παραμύθια είναι μόνο για παιδιά, να σας υπενθυμίσω ότι πράγματι  τα παραμύθια είναι για να κοιμίζουν τα παιδιά αλλά είναι, επίσης, και για να ξυπνούν τους μεγάλους.