Guernica

  

Η αρχαιότερη πόλη των Βάσκων και το κέντρο της πολιτιστικής παράδοσής τους βομβαρδίστηκε σαν σήμερα, το 1937.

Ήταν απόγευμα και  στις τρεις ώρες κι ένα τέταρτο που διήρκησε, σύμφωνα με δημοσίευμα της L'Humanité, τα γερμανικού τύπου βομβαρδιστικά δεν σταμάτησαν στιγμή να ρίχνουν τις βόμβες τους. Η πόλη καταστράφηκε ολοσχερώς, 889 άτομα τραυματίστηκαν ενώ 1654 σκοτώθηκαν· ανάμεσά τους πολλές γυναίκες και παιδιά – αυτό ακριβώς αντανακλά ο πιο σημαντικός πολιτικός πίνακας του Pablo Picasso, με το ίδιο όνομα, που ήταν ανάθεση της Ισπανικής Ρεπουμπλικανικής κυβέρνησης. 

Η επίθεση από αέρος, υπό την αιγίδα της εθνικιστικής κυβέρνησης του Φρανσίσκο Φράνκο, έγινε από τους συμμάχους της (την λεγεώνα της Ναζιστικής Γερμανίας Luftwaffe Condor και την φασιστική ιταλική Aviazione Legionaria) με την κωδική ονομασία Operation Rügen - Επιχείρηση Επίπληξη. Η επιχείρηση αυτή άνοιξε το δρόμο για τη κατάληψη του Μπιλμπάο από τον Φράνκο και τη νίκη του εθνικιστή κυβερνήτη στη βόρεια Ισπανία.

 

 

Η εικαστική Γκερνίκα ολοκληρώθηκε σε κάτι περισσότερο από δύο μήνες. Κατά τη διάρκεια της δημιουργίας του πίνακα ο Πικάσο επέτρεψε σε έναν φωτογράφο να καταγράψει την εξέλιξή του. Οι ιστορικοί πιστεύουν ότι οι ασπρόμαυρες φωτογραφίες που προέκυψαν ενέπνευσαν τον καλλιτέχνη να αναθεωρήσει τις προηγούμενες έγχρωμες εκδοχές του έργου. Ο Ισπανός όχι μόνο χρησιμοποίησε την έλλειψη χρώματος για να εκφράσει τη σκληρότητα των συνεπειών του βομβαρδισμού, αλλά παρήγγειλε επίσης ειδικό χρώμα, όπως αυτά που χρησιμοποιούνται για τον ελαιοχρωματισμό σπιτιού που έχει ελάχιστη ποσότητα γυαλάδας – το ματ φινίρισμα, σε συνδυασμό με τις αποχρώσεις του γκρι, του λευκού και του μπλε-μαύρου, έδωσαν έναν ωμό αλλά λιτό, επιβλητικό τόνο στο έργο τέχνης.

    

Λέγεται πως όταν ένας γερμανός αξιωματικός είδε τον πίνακα στο διαμέρισμα του ζωγράφου στο Παρίσι ( όπου έμενε στην διάρκεια της γερμανικής Κατοχής ) τον ρώτησε: "Εσείς το κάνατε αυτό;" Και ο ανδαλουσιανός καλλιτέχνης απάντησε: "Όχι, εσείς."

Σημειώσεις: Το πρώτο εικαστικό είναι μία προπαρασκευαστική μελέτη/λιθογραφία της Γκερνίκα που έκανε ο Πικάσο στις 8 Μαΐου 1937. Η φωτογραφία, στη συνέχεια, είναι από την περίοδο δημιουργίας του έργου. 

 

Ως γεύση

   

 

Το όνομα της σημαίνει "συνομιλία" και έχει μια πολύ ωραία ιστορία. Είναι έμπνευση κάποιου άγνωστου ζαχαροπλάστη το 1774, με αφορμή την έκδοση εκείνη την χρονιά του βιβλίου "Les Conversations d' Emilie" της Louise d'Épinay – γαλλίδα,  κοσμική προσωπικότητα του Παρισιού και διανοούμενη, φίλη και συνομιλήτρια, μεταξύ άλλων, των Ζαν-Ζακ Ρουσσώ, Βολταίρου, Ντιντερό και λόρδου Βύρωνα. 

Το βιβλίο, ένα σημαντικό πόνημα πάνω στην ανάπτυξη της παιδαγωγικής σκέψης του 18ου αι., πραγματεύεται την ελλιπή εκπαίδευση των κοριτσιών και η συγγραφέας χρησιμοποιεί ως παράδειγμα την εγγονή της, Εμιλύ, στην οποία καταφέρνει να ξυπνήσει τη δίψα για μάθηση. Μέσα από τις συνομιλίες με την εγγονή της, η Mme d' Épinay, όπως ήταν τότε γνωστή, εγείρει πρωτοποριακά ερωτήματα για την εποχή της και οι χιαστί χαρακιές πάνω στην τάρτα συμβολίζουν ακριβώς αυτό: τις έντονες συζητήσεις  που προφανώς προέκυπταν από το περιεχόμενο του βιβλίου, αφού οι συνομιλητές θα διασταύρωναν  τα ξίφη τους. Θα μπορούσε ωστόσο να συμβολίζουν και την αδιάκοπη, από την τρίτη δεκαετία του 19ου αι. όπως αναφέρει η ιστορικός Έφη Γαζή, διασταύρωση της επίσημης θρησκευτικής ζωής με την κοσμική Ελληνική ζωή – αυτό αποτυπώνει, μεταξύ άλλων, η καθιέρωση της σημερινής γιορτής των Τριών Ιεραρχών  ως πανεπιστημιακής γιορτής ή, για την ακρίβεια, Ημέρα Εκπαίδευσης στην χώρα μας. 

Για την γαστρονομία, είναι μια γαλλική τάρτα σφολιάτας, σκεπαστή, γεμιστή με αμυγδαλόκρεμα. Μακρινή εξαδέλφη, θα μπορούσαμε να πούμε, της απείρως γνωστότερης και πιο γιορτινής galette des rois.

Για την λογοτεχνία και την κάθε μορφής μάθηση, η τάρτα αποτελεί μία πρώτης τάξεως καύσιμη ύλη που τροφοδοτεί την ανάγνωση, την σκέψη και τις επακόλουθες συζητήσεις – πχ για τα έμφυλα στερεότυπα που επιμένουν να υφίστανται σήμερα, τρεις αιώνες μετά την έκδοση του βιβλίου της Mme d' Épinay. 

Σημείωση: Πληροφορίες έχουν αντληθεί από τον έντυπο γαστρονόμο (τ52 - Φθινόπωρο 2021) όπου και θα βρείτε την συνταγή. Μία άλλη συνταγή είναι τούτη, στα γαλλικά όμως. / Η φωτογραφία, αντλήθηκε τυχαία από το διαδίκτυο.

Πρωτοπόρος 

...του μυθιστορήματος σε συνέχειες, ο Charles Dickens έγραψε τα περισσότερα από τα σημαντικότερα μυθιστορήματα του σε μηνιαία ή εβδομαδιαία επεισόδια που δημοσιεύονταν σε διάφορα περιοδικά και αργότερα ανατυπώνονταν σε μορφή βιβλίου. Αυτές οι συνέχειες καθιστούσαν τις ιστορίες οικονομικά προσιτές και εύκολα κατανοητές ενώ το αγωνιώδες φινάλε του κάθε επεισοδίου έκανε το αναγνωστικό κοινό να αποζητά το επόμενο με επιμονή – όταν δημοσιεύονταν το "Παλαιοπωλείο"  οι αμερικανοί αναγνώστες του περίμεναν στις αποβάθρες της Νέας Υόρκης, φωνάζοντας στο πλήρωμα εισερχόμενου βρετανικού πλοίου "Είναι νεκρή η μικρή Νέλλ;"  Το ταλέντο του Ντίκενς ήταν να ενσωματώνει αυτό τον σποραδικό τρόπο γραφής σε ένα ολοκληρωμένο και συνεκτικό, στο τέλος, μυθιστόρημα.

"Το Παλαιοπωλείο" εκτυπώθηκε σε μορφή βιβλίου το 1841. Η Βασίλισσα Βικτώρια που  το διάβασε, το 1841, το βρήκε "πολύ ενδιαφέρον και έξυπνα γραμμένο".

Στα ελληνικά όμως το συγκεκριμένο μυθιστόρημα δεν υπήρξε δημοφιλές – έχουν κυκλοφορήσει μόνο δύο μεταφράσεις του. Η πρώτη, για ενήλικες, ήταν σε μετάφραση της Έφης Καλλιφατίδη στην συλλεκτική, πλέον, και εξαντλημένη έκδοση της Ωκεανίδας. Και η δεύτερη,  μια  διασκευή για νέους. Η εικόνα στα αριστερά είναι του Μποστ από την εικονογράφηση στο δικό μου αντίτυπο (της πρώτης έκδοσης – Αστήρ, 1975), η πρώτη ουσιαστικά επαφή μου με το έργο του Καρόλου Ντίκενς.