No wishing!

Για την χρονιά που σε λίγο ξεκινά δεν θα ήθελα απλώς να εκφράσω την ελπίδα να βρείτε τη δύναμη να ανυψώσετε την ψυχή σας πάνω από μικροπρέπειες και πεζότητες, όπως είπε ο Τζον Μπάρουζ. Και παρ' όλο που πιστεύω πως ο Τόμας Μαν είχε δίκιο όταν  είπε πως ο χρόνος δεν έχει από μόνος του διαχωρισμούς για να σημαίνει την έλευση ή την πάροδό του και πως δεν υπάρχουν επουράνιες τρομπέτες ή θύελλες που να αναγγέλουν την πρώτη του κάθε νέου μήνα ή του κάθε νέου χρόνου, δεν θα ήθελα απλώς να σας προτρέψω να σκεφτείτε την Πρωτοχρονιά  σαν κάτι καθαρά αντικειμενικό και να δείτε μακριά και πέρα από τραγουδάκια, καμπάνες και μπαλωθιές που θα σημάνουν την επίσημη αρχή του νέου χρόνου.  Δεν θα ήθελα, επίσης, απλώς να  σας παροτρύνω να διασκεδάσετε. Ούτε να υποθέσω πως θα νιώσετε αυτοπεποίθηση και θα συνεχίσετε τη ζωή σας υποδεχόμενοι τον καινούργιο αυτόν χρόνο  απαλλαγμένοι από τους περιορισμούς του κάθε εθυμοτυπικού, των συνηθειών των άλλων ή ακόμη κι αυτού του απλού ημερολογίου. Ούτε, βέβαια, θα ήθελα να σας υποδείξω να κάνετε τον δικό σας διαχωρισμό μεταξύ ημερολογιακού και προσωπικού χρόνου πόσω μάλλον να ορίσετε το πότε ξεκινά ένα νέο κομμάτι της ζωής σας και πως θα το ζήσετε.  Κάτι άλλο θέλω...

Υπάρχει μια σαφής διαφορά ανάμεσα στο ρήμα εύχομαι και στο ρήμα ελπίζω. Το πρώτο σημαίνει ότι εκφράζω την ελπίδα για επιτυχία, ευτυχία και πρόοδο στη ζωή κάποιου και συνήθως χρησιμοποιείται σε υποθετικές καταστάσεις ενώ το δεύτερο ορίζει εκείνο που θα ήθελε κάποιος  να συμβεί και το οποίο υπάρχει λόγος να  πιστεύει πως θα επαληθευτεί αυτό που επιθυμεί. Ή όπως λέω  στους μικρότερους μαθητές μου για να το καταλάβουν καλύτερα, το "ελπίζω" είναι πιο δυνατό από το "εύχομαι".

No wishing, λοιπόν για τις πιο πάνω σκέψεις.  Just Hoping So!

Σημείωση: Η φωτογραφία είναι από παλαιότερη εγκατάσταση της Νίκης Καναγκίνη κι έχει τίτλο "Γράψτε το δικό σας σύνθημα". Αυτή τη στιγμή και μέχρι στις 20 Ιανουαρίου 2011 λειτουργεί αναδρομική  έκθεση με έργα της στο  Κέντρο Σύγχρονης Τέχνης στην Θεσσαλονίκη.

Ευτυχισμένα

Χριστούγεννα  σημαίνει αγάπη με πράξεις.

Κάθε φορά που  αγαπάμε, κάθε φορά που δίνουμε, είναι

Χριστούγεννα.

Dale Evans Rogers 

 Real generosity towards the future
 

lies in giving all to the present. 

 Albert Camus 

The Present

Δεν θυμάμαι τι περίμενα να διαβάσω από έναν συγγραφέα που φωτογραφίζεται για το εξώφυλλο του βιβλίου του μ' ένα ολόκληρο λεμόνι στο στόμα και δίνει σε μια συλλογή διηγημάτων τον μακρόσυρτο τίτλο "Μπορείς να φας λεμόνι και να μην ξινίσεις τα μούτρα σου;" (μτφρ. Κωνσταντίνος Παλαιολόγος και Ευρυβιάδης Σοφός – Πάπυρος, 2009). Σίγουρα δεν θα ήταν  κάτι κοινότυπο. Σε καμμιά περίπτωση όμως, δεν περίμενα τα θέματά του να είναι τόσο καθημερινά, τόσο οικεία για τον καθένα μας. 

Κι όμως. Το βιβλίο περιέχει είκοσι διηγήματα γεμάτα συνηθισμένους ανθρώπους σε συνηθισμένες καταστάσεις. Ξέρετε, ανθρώπους με αδυναμίες, με άσχημες διαθέσεις, με εξαρτήσεις, με συνήθειες που επαναλαμβάνονται με ακρίβεια  ελβετικού ρολογιού, με μύχια συναισθήματα που όταν αποκαλύπτονται αφήνουν  έκπληκτο τον ήρωα του διηγήματος που στην συνέχεια τα απολαμβάνει. Ανεκπλήρωτοι έρωτες, ταξίδια που δεν έγιναν, όνειρα που δεν πραγματοποιήθηκαν. Μαλώματα, παρεξηγήσεις, παραλείψεις και προκαταλήψεις. Και φοβίες.

Θα περίμενε κανείς από την μικρή έκταση των κειμένων τούτων πως η σκιαγράφιση των χαρακτήρων είναι με κάποιο τρόπο ατελής ή επιφανειακή - η μικρή φόρμα, άλλωστε, ευννοεί  αυτού του είδους τις παρεκκλίσεις των συγγραφέων. Το ατού του Σέρζι Πάμιες, όμως,  είναι ακριβώς το αντίθετο:  η καταγραφή των ανθρώπινων σκέψεων κι αντιδράσεων με λακωνικότητα και αποστασιοποίηση είναι τόσο καίρια που  αποδίδει συμπυκνωμένα κείμενα  τα οποία διαθέτουν την εμβάθυνση που χρειάζονται για να σε εκπλήσουν  με το ανατρεπτικό, στα όρια της παρωδίας, περιεχόμενό τους διαρκώς - ακόμη και μετά το βόλεμα του βιβλίου στο ράφι. Στον πρόλογο του βιβλίου, ο Ενρίκε Βίλα-Μάτας γράφει: "Μερικές μέρες όμως αργότερα (...) αναρωτιέσαι μήπως ο Πάμιες σού την έφερε και μήπως το βιβλίο (...) κρύβει στην πραγματικότητα τρεις χιλιάδες σελίδες επιπλέον. Στο τέλος συνειδητοποιείς ότι ο Πάμιες σου πούλησε ως μικρό ένα βιβλίο που στην πραγματικότητα είναι ατέλειωτο, απειρομέγεθες, που θα μπορούσε να ονομάζεται "Μπορείς να φας το άπειρο χωρίς αστέρια..."  

Πράγματι. Το βιβλιαράκι τούτο είναι ένας μικρόκοσμος όπου το λογικό, το καθημερινό, το ρουτινιάρικο εμπεριέχεται κι αναμειγνύεται ισόποσα με το παράλογο, το ανορθόδοξο, το αντιδραστικό, το αναπάντεχο. Ο συγγραφέας χειρίζεται με σοβαρότητα  και επιδεξιότητα το χιούμορ το οποίο ρέει υποδόρια και προσθέτει πολύ στα κείμενα γλυκαίνοντας την όποια ξινή αίσθηση προκαλεί  η ανάγνωσή του, αίσθηση που απορρέει βασικά από το γεγονός πως  ο Πάμιες μας φέρνει αντιμέτωπους με την ωμή, την πραγματική -ξέρετε, εκείνη την ανομολόγητη και καθόλου ωραιοποιημένη- όψη της ζωής. 

Ωστόσο, η επίγευση των συγκεκριμένων διηγημάτων είναι από τις πιο ενδιαφέρουσες. Προκλητική, δροσιστική. Και απενοχοποιημένη. Όπως στο τελευταίο διήγημα, το "Τι σύμπτωση, τώρα μιλούσαμε για σένα"  όπου ο αφηγητής μας εκμυστηρεύεται μία εμμονή του: "Άκουσα στο ραδιόφωνο ότι, αν φας ένα λεμόνι και δεν ξινίσεις τα μούτρα σου, θα γίνουν πραγματικότητα όλες οι επιθυμίες σου, αλλά φοβάμαι να το δοκιμάσω, μην τυχόν και ξινίσω τα μούτρα μου και δεν γίνει πραγματικότητα καμμία επιθυμία μου". 

Μου αρέσουν οι γκριμάτσες. Δεν φοβάμαι, όπως ο ήρωας του Πάμιες, μήπως δεν πραγματοποιηθούν οι επιθυμίες μου. Πολύ περισσότερο δε, μήπως κάνω ρυτίδες, όπως συνεχώς με προειδοποιούν οι γύρω μου. Πιο πολύ με ανησυχεί η σκέψη ενός άλλου ήρωα του  συγγραφέα που διαπιστώνει πως "Χρειάστηκε να πεθάνω για να μάθω αν μ' αγαπούσαν".  Ή, ακόμη χειρότερα, να γίνει κάτι και να μην προλάβω εγώ να τους το δείξω. Γι' αυτό, όποτε μου δίνεται η ευκαιρία, ιδίως σε περιόδους γιορτών όπως αυτήν που διανύουμε, ξορκίζω τις ανησυχίες μου κάνοντας δώρα - ένας πολύ καλός τρόπος για να ομολογήσεις τα συναισθήματά σου και να προκαλέσεις άφθονες γκριμάτσες.  Δεν χρειάζεται να είναι κάτι εκθαμβωτικό ή  υπερβολικό - συχνά ένα "άχρηστο" δώρο ή μια νέα γεύση της  καθημερινότητας αρκούν για να εκφράσει κάποιος πηγαία κι αυθόρμητα τα όσα νιώθει στο παρόν,

not the past! 

Σταδιακή εισαγωγή 

στο πνεύμα των Χριστουγέννων

από το σάιτ της Γκάρντιαν. Σύγχρονοι διακεκριμένοι συγγραφείς, όπως ο Τζόναθαν Φρέιζεν, η Μάργκαρετ Ντραμπλ, ο Τζούλιαν Μπαρνς και η Έλεν Σίμπσον, διαβάζουν ένα αγαπημένο τους  διήγημα από άλλον διάσημο συγγραφέα και στη μικρή συνέντευξη που ακολουθεί εξηγούν στην συντάκτρια της στήλης τον λόγο που  το επέλεξαν ο οποίος, απ' ότι καταλαβαίνετε, δεν έχει να κάνει με χριστουγεννιάτικα αντικείμενα και στολισμούς. 

Μέχρι τώρα έχουν ήδη ανέβει σε ποντ-καστ: 
11/12 - ο Μπιλ Πούλμαν να διαβάζει το "The Beauties"  του Αντόν Τσέχωφ (εδώ), 
12/12 - ο Ουίλλιαμ Μπόιντ  να διαβάζει το "My Dream to Fly to Wake Island" του Τζ. Ντ. Μπάλλαρντ (εδώ), 
13/12 - η Άνν Ένράιτ να διαβάζει το "Fat"  του Ρέημοντ Κάρβερ (εδώ), 
14/12 - ο Κολμ Τόιμπιν να διαβάζει το "Music at Annahuliοn" του  Γιουτζίν ΜακΆμπι (εδώ),  και σήμερα 15/12 η Μάργκαρετ Ντραμπλ διάβασε το "The Doll's House" της Κάθριν Μάνσφιλντ (εδώ).

Πιθανόν να σκεφτείτε πως δεν είναι εύκολο για όλους να παρακολουθήσουν την ακρόαση μιας ιστορίας μιας και είναι στα αγγλικά - μπορείτε, λοιπόν, παράλληλα να τη διαβάζετε από όσα λινκ μπόρεσα να βρω και παραθέτω πιο πάνω. Ακόμη, όμως, κι αν έχετε δυσκολίες, μην πτοηθείτε. Ακούστε την διακύμανση της έντασης, του ρυθμού, του χρώματος της φωνής του αναγνώστη. Ή, στην περίπτωση που δεν ξέρετε την γλώσσα, μπορείτε να αναζητήσετε πληροφορίες για τους συγγραφείς (και αυτούς που διαβάζουν κι εκείνους στους οποίους ανήκουν τα διηγήματα) και το έργο τους. Εκείνοι δε, που διαθέτουν περισσότερη όρεξη και χρόνο μπορούν να κάνουν και τα δύο. Σε κάθε περίπτωση όμως, είναι ένα διαφορετικό διάλειμμα, μια ξεχωριστή παρένθεση μισής ώρας (τόσο περίπου διαρκεί το κάθε ποντ-καστ) στην πεζή καθημερινότητα.

Το ανέβασμα των ποντ-καστς είναι καθημερινό, ξεκίνησε στις 11 Δεκέμβρη και θα διαρκέσει για 12 ημέρες συνεπώς υπάρχει αρκετή τροφή για γνώση και σκέψη. Και αρκετές παρενθέσεις για να ανοίξετε. 

Σημείωση: Διαβάστε όλο το πρόγραμμα των αναγνώσεων εδώ. 

Update:  Δεν μπόρεσα να βρω παρά μόνο μερικά από τα διηγήματα των ποντ-καστς  κι  αυτά είναι τα εξής: 
18/12 - ο Τζούλιαν Μπάρνς διαβάζει το "Ηomage to Switzerland" του Έρνεστ Χέμινγκγουέι  (σελ.292) (και το ακούτε εδώ), 
20/12 - η Έλεν Ντάνμορ διαβάζει το "My Oedipus Complex" του Φράνκ Ο΄Κόννορ (εδώ), 
21/12 - η Άλι Σμιθ διαβάζει το "Conversation With My Father" της Γκρέις Πέιλι (εδώ).

Χέρια

 

Τόσο γυμνά που ντρέπονται τη μνήμη
Τόσο τυφλά που βλέπουν την αλήθεια
Τόσο πιστά που απόμειναν μονάχα.

Σημείωση: Η φωτογραφία είναι τα χέρια της πιανίστα Emi Kagawa  και οι στίχοι  -"πειραγμένοι"  ελαφρώς από μένα-  ανήκουν στον ποιητή Ορέστη Αλεξάκη.