is Vanity the Limit ?

Διαβάζοντας το “Οι δύο αδελφές από την Πράγα” του Ζερόμ Γκαρσέν (Πόλις, 2011) δεν περίμενα ότι τόσος ρεαλισμός και ματαιοδοξία θα συνυπήρχαν σε μόλις 170  σελίδες. 
 
Η Κλάρα Γκότβαλντ, η μεγαλύτερη από τις δύο αδελφές του τίτλου, είναι μια γυναίκα όμορφη, δυναμική κι επιτυχημένη  - μέσα σε τριάντα χρόνια έχει καταφέρει να στήσει από το μηδέν  ένα κράτος εν κράτει: το καλλιτεχνικό και λογοτεχνικό πρακτορείο της είναι τόσο ισχυρό που έχει επιβάλλει τους δικούς του όρους στο παιχνίδι και παρ' όλες τις φήμες και τις δολοπλοκίες που καταλογίζουν στην ιδιοκτήτριά του για τους τρόπους που λειτουργεί, όλοι του ειναι αφοσιωμένοι ασχέτως αν εχθρεύονται και κουτσομπολεύουν την Κλάρα πίσω από την πλάτη της. Την ίδια την περιβάλλει ένα πέπλο μυστηρίου και είναι τόσο σαγηνευτική κι επίμονη που λίγοι είναι εκείνοι που αντιστέκονται στις πλουσιοπάροχες υποσχέσεις και παροχές της. Ο αφηγητής είναι ένας από αυτούς. Φέρελπις Γάλλος συγγραφέας που μετά την σχετική επιτυχία του πρώτου του βιβλίου προσπαθεί να γράψει μια διασκευή της "Αρμάνς" του Σταντάλ. Χωρίς ιδιαίτερο ταλέντο αλλά με μεγάλη δόση φιλοδοξίας, ο αφηγητής εγκαταλείπει την σύντροφό του και τον επί χρόνια έμπιστο και φίλο εκδότη του και  αφήνεται να παρασυρθεί από τις υποσχέσεις της Κλάρα για εύκολη και λαμπερή (και επικερδής, εννοείται) επιτυχία. 

Από την μια μέρα στην άλλη, ο αφηγητής βρίσκεται να συμμετέχει σ' ένα ατελείωτο πάρτυ ματαιοδοξίας όπου συναναστρέφεται τους αστέρες του κινηματογράφου και της συγγραφής. Όλα είναι αστραφερά και εμφανίζονται κερδοφόρα κι αιώνια, η σαμπάνια ρέει άφθονη το ίδιο και τα κούφια λόγια των σελέμπριτιζ. Κάπου σ' αυτό το σημείο φθάνει από την Πράγα η μικρότερη αδελφή της Κλάρα, η Χίλντα, που μεταφέρει μαζί της τον συντηρητικό αλλά αριστοκρατικό αέρα της Πράγας και το μυστικό παρελθόν της αδελφής της.  Αν και οι δύο αδελφές είναι εντελώς αντίθετες μεταξύ τους, πολύ σύντομα αρχίζουν να "συγκλίνουν" ώσπου ο αφηγητής γίνεται μάρτυρας της ολικής  μεταμόρφωσης της Χίλντα σε femme fatale και της ανάδειξής της σε δεξί χέρι και συν-ηγεμόνισσα της αυτοκρατορίας Γκότβαλντ. Η παράσταση συνεχίζεται κανονικά, βεβαίως, και κατά τα φαινόμενα, τίποτα δεν μπορεί να σταθεί εμπόδιο στην άμετρη φιλοδοξία και αριβισμό των δύο αδελφών.

Ωστόσο, όπως λέει και ο Ρόμπερτ Μπερνς, "the best laid plans (...) often go awry". Το δύσοσμο παρελθόν της Κλάρα αναδύεται ενώ ο αφηγητής συνεχίζει να παρατηρεί, με κυνικότητα αυτή τη φορά, εκείνο που η Κλάρα ισχυρίζεται πως δεν υπάρχει. Μαζί με τη Χίλντα παρακολουθούν την  τωρινή ζωή της Κλάρα να καταρρέει σαν πύργος στην άμμο όταν αποκαλύπτεται το Ξέφωτο - η ιδιωτική  έπαυλη που διατηρεί  ως έναν  σύχρονο Κήπο των επίγειων απολαύσεων προκειμένου να ικανοποιεί τους ανασφαλείς και "ξωφλημένους" πελάτες της κι έτσι να ενισχύει την θέση του πρακτορείου της.  Οι  δημοσιεύσεις που ακολουθούν στον Τύπο θα συνθλύψουν και την αυτοκρατορία και την ηγεμονική μορφή της.

Ο αφηγητής δεν θα μείνει αλώβητος και για να επανέλθει στην προηγούμενη, ανθρώπινη κατάστασή του, θα καταφύγει μακριά από τα φώτα της μεγαλούπολης, σε ένα ήσυχο νησί να εργάζεται ως δημοσιογράφος στην τοπική εφημερίδα. Παράλληλα, όμως, θα προσπαθήσει να μην ξεχάσει τίποτα. "....Κρατώ ένα είδος αναδρομικού ημερολογίου....Με βόλευε να πιστεύω ότι το αυτοκίνητο της Κλάρα είχε ανατιναχθεί μόνο του. Ότι η μεγαλόψυχη Χίλντα είχε εγκαταλείψει την Πράγα για να ξανασμίξει με την αδελφή της και να της προσφέρει την βοήθειά της. Ότι  το πρακτορείο Γκότβαλντ ήταν μια υγιής επιχείρηση, μια δεμένη οικογένεια. ότι η συγγραφή βιβλίων θα μου επέτρεπε να δραπετεύσω από την πραγματικότητα και τις υποχρεώσεις μου. 

   Προς υπεράσπισή μου, θα έλεγα πως όλα έγιναν πολύ γρήγορα. Μέσα σε δέκα, δώδεκα μήνες, όχι περισσότερο. Ήταν λες και η ζωή μου  έπεσε σε δίνη. Δεν είχα το χρόνο να γνωρίσω την Κλάρα και τη Χίλντα, πέρασαν σαν οπτασίες. Αν σήμερα αποτυπώνω τα πρόσωπά τους στο χαρτί, το κάνω αναμφίβολα για να δώσω στον εαυτό μου την ψευδαίσθηση πως υπήρξα φίλος τους. Στην πραγματικότητα, ήμουν απλώς ένα όργανό τους. Το βιβλίο αυτό είναι μια όψιμη και ανώφελη  αντίδραση στην παράσταση που ανέβασαν και στην οποία  θριάμβευσαν, για να εξαφανισθούν ευθύς αμέσως." 

Ο Ζερόμ Γκαρσέν  είναι από τους πιο σημαντικούς κριτικούς λογοτεχνίας στην Γαλλία και τούτο γίνεται αντιληπτό στο μυθιστόρημα: η κομψή γραφή του είναι εξαιρετικά πυκνή και ο ήρεμος τρόπος που επιλέγει για να καταγράψει την πλοκή δεν αφήνει κενά ή ερωτηματικά, δεν εγείρει την περιέργεια του αναγνώστη. Δυστυχώς όμως, δεν αφήνει και το οποιαδήποτε  ίχνος ζεστού συναισθήματος ή υγρασίας από εκείνη που μας έχουν συνηθίσει τα μυθιστορήματα της γαλλικής λογοτεχνίας.

Σημείωση: Η εικόνα της ανάρτησης έχει τίτλο "The Peacock Skirt" (1892), ανήκει στον  Aubrey Beardsley και είναι από την εικονογράφηση της πρώτης έκδοσης της "Σαλώμης", θεατρικού έργου του Όσκαρ Ουάιλντ.