Τετάρτη 25 Φεβρουαρίου 2015









Ξεφυλλίζοντας



...διάφορες σελίδες διαπιστώνω πως η έμπνευση και η δημιουργικότητα  είναι κάπως παρεξηγημένες  έννοιες στις μέρες μας. Ιδίως στον χώρο του παιδικού βιβλίου όπου η εικονογράφηση πολύ εύκολα τραβά την προσοχή και παρασύρει, αναρωτιέμαι αν μια δόση εντονότερου χρώματος ή λίγο γκλίττερ και γκλος παραπάνω είναι αρκετά για την αγορά ενός βιβλίου. Και το κείμενο; Είναι άραγε αρκετό ένα ανέμπνευστο κοπιάρισμα ιδεών ή ένα συμπίλημα παλιών παραμυθιών για να θεωρηθεί μία αφήγηση αξιανάγνωστη; Η στυλιστική εικονογράφηση μιας απλοϊκής σκέψης, ή έστω η βιαστική αναπαλαίωση μιας παλιάς αφήγησης προσφέρουν κάτι στα παιδιά σήμερα;   

Αυτά και άλλα σκεφτόμουν έχοντας στα χέρια το πρόσφατο παιδικό βιβλίο του Αντώνη Παπαθεοδούλου, ενός συγγραφέα που με το έργο του διευκρινίζει με σαφήνεια τον όρο "δημιουργικότητα" - η επινοητικότητά του στην περίπτωση του "Όταν μεγαλώσω μπορώ να γίνω..." (Ίκαρος, 2014) δεν περιορίζεται στην ευρυματική, χιουμοριστική και κάθε φορά διαφορετική πλοκή των ιστοριών του αλλά εκτείνεται και στον σχεδιασμό και την κατασκευή του ίδιου του βιβλίου - δανείζεται, αρχικά, μια ιδέα από το παρελθόν και την μεταποιεί σε κάτι εντελώς καινούργιο που ελάχιστα θυμίζει εκείνα τα παλιά βιβλία που έμοιαζαν με τετράδια σπιράλ και είχαν τις σελίδες τους χωρισμένες συνήθως σε δύο ή τρία μέρη έτσι ώστε γυρίζοντας το κάθε μέρος της οποιαδήποτε σελίδας, ο μικρός αναγνώστης μπορούσε να σχηματίσει διάφορες παράδοξες κι αστείες εικόνες ανθρώπων. Για παράδειγμα, έναν άνθρωπο με το κεφάλι ενός πυροσβέστη που φορά το ειδικό κράνος, το σώμα μίας καλοβαλμένης κυρίας με ταγιέρ και τα πόδια ενός ποδοσφαιριστή.

Tο βιβλίο του Παπαθεοδούλου διαθέτει και σπιράλ και η κάθε σελίδα του είναι χωρισμένη σε τρία μέρη, δεν είναι όμως τόσο αφηρημένο ως ανάγνωση. Είναι δομημένο γύρω από έναν άξονα τριών ερωτήσεων που πρέπει να έχουν κατά νου τα παιδιά σε κάθε γύρισμα σελίδας και οι οποίες τα καθοδηγούν όχι μόνο για να κατανοήσουν το βιβλίο αλλά και να το χαρούν πραγματικά διότι έχουν στα χέρια τους όχι μόνο δέκα, ούτε εκατό, ούτε καν χίλια αλλά 15.625 διαφορετικούς, αστείους αλλά και σοβαρούς, παράξενους και πρωτότυπους συνδυασμούς επαγγελμάτων για να παίξουν και να επιλέξουν.  Λοιπόν, τι θέλεις να γίνεις όταν μεγαλώσεις; Τί είδους; Και πού;

Μερικές επιλογές: 
  • καθαριστής ειδήσεων στην τηλεόραση (και στο ραδιόφωνο), 
  • μεταφορέας αρκούδων σε δημοτικό σχολείο
  • δημιουργός μουστακιών στο Παρίσι
  • διακοσμητής μπουλντόζας σε συναυλίες
  • φρουρός παγωτών σε παραλία
  • ξεναγός καμήλας σε θέατρο
  • γιατρός έργων τέχνης σε άλλο πλανήτη
  • μαέστρος ορχήστρας σε τράπεζα
  • διακοσμητής δεντρόσπιτων σε ουρανοξύστες 
Δυστυχώς, δεν μπόρεσα να βρω τη νταλίκα που ήθελε να γίνει κάποτε ο μικρούλης Θ. - λίγο δύσκολο να πραγματοποιηθεί ακόμη και με τα σημερινά δεδομένα της τεχνολογιας γι'αυτό ίσως δεν συμπεριλαμβάνεται στις επιλογές του βιβλίου. Υπάρχουν, όμως, λευκές σελίδες για να γράψουν τα παιδιά τους δικούς τους συνδυασμούς που μπορεί να είναι κι εντελώς διαφορετικοί από αυτούς του βιβλίου - καθόλου περίεργο για την ευελιξία του παιδικού νου. Και στις τελευταίες σελίδες υπάρχουν μικρές ξεκαρδιστικές ιστορίες που εντείνουν την απλή μα τόσο σημαντική χαρά του παιχνιδιού και της ανάγνωσης. Ωστόσο, το βιβλίο τούτο επιτελεί και κάτι άλλο, εξίσου βασικό για την ανάπτυξη των παιδιών - τα εξοικιώνει με την εξερεύνηση και τον πειραματισμό, την απόρριψη (μιας ιδέας) και φυσικά το σκεπτικό μιας επιλογής. Η ελευθερία που δίνεται στο κάθε παιδί να παρακάμψει καθιερωμένα πρότυπα και να εμπλακεί σε συζητήσεις σχετικά με το "μπορώ"  αντί του απόλυτου "θέλω"  είναι θεμελιώδης. 



Το βιβλίο απευθύνεται ενδεικτικά σε παιδιά από πέντε ετών και η εικονογράφηση της Μυρτώς Δεληβοριά ανταποκρίνεται στην προσχολική διάθεση για διασκέδαση και σκανταλιές με μια θαυμάσια γκάμα χρωμάτων και ζωηρά ανθρωπάκια. Από τούτη την παιγνιώδη ανάγνωση δεν αποκλείονται, ωστόσο, και οι υπόλοιποι  - όπως είπε ο C.S. Lewis  μια πραγματικά καλή παιδική ιστορία την απολαμβάνουν όλες οι ηλικίες.




 



Σημειώσεις: Το ηλεκτρονικό περιοδικό Ο Αναγνώστης διοργανώνει σήμερα, 25.02, στο Μέγαρο Μουσικής Αθηνών μία πολύ ενδιαφέρουσα εκδήλωση - το "Πως γράφεται ένα κακό παιδικό βιβλίο" αφορά όχι μόνο όσους σχετίζονται με τον χώρο του παιδικού βιβλίου αλλά κυρίως όλους εκείνους που βρέθηκαν ή θα βρεθούν κάποια στιγμή στο μέλλον μπροστά στα ράφια των παιδικών βιβλίων προσπαθώντας να επιλέξουν. Η εκδήλωση ξεκινά  στις 7:00μμ. //  Η εικαστική εγκατάσταση είναι του Βρετανού YBA Liam Gillick.

Δεν υπάρχουν σχόλια: