True Colours

 

 

Η ζωγραφική με τα βασικά χρώματα είναι το πρώτο μάθημα οπτικού γραμματισμού στα νήπια και τα μικρά παιδιά. Στο βιβλίο του Μάικλ Χολλ  "Κόκκινο: Η ιστορία ενός κραγιονιού" (μτφρ. Ειρήνη Συμεωνίδου – Εκδόσεις πουά 2Ο2Ο) γίνεται επιπλέον και συναισθηματικής νοημοσύνης – ένα μάθημα για την ταυτότητα του κάθε ανθρώπου  και  τα εμπόδια που μπορεί να συναντήσει μέχρι να βρει τον δικό του δρόμο. 

Πρωταγωνιστής ένα κραγιόνι ζωγραφικής. Η ετικέτα του γράφει πως είναι κόκκινο ενώ το σώμα του στην πραγματικότητα είναι μπλε. Έτσι, όλοι έχουν την προσδοκία το κραγιόνι να ζωγραφίζει κόκκινα – οι δάσκαλοί του προσπαθούν να το ενθαρρύνουν να ζωγραφίσει κόκκινα φρούτα (φράουλες),  η μητέρα του το προτρέπει να παίξει με το κίτρινο κραγιόνι ενώ το ψαλίδι τού κόβει λίγο την ετικέτα για να αναπνέει πιο ελεύθερα και το σελοτέιπ  το τυλίγει για να συγκρατήσει το σώμα του στη σωστή θέση. Το Κόκκινο όμως δεν ζωγραφίζει κόκκινα και όλοι έχουν μία δικαιολογία γι' αυτό – δεν είναι αρκετά έξυπνος, δεν είναι αρκετά μελετηρός, χρειάζεται να προσπαθήσει περισσότερο.  Έχουν και τις αντίστοιχες συμβουλές έτοιμες.  

 

 

Κανένα όμως αποτέλεσμα. Το πορτοκάλι που ζωγραφίζει με το Κίτρινο βγαίνει πράσινο, οι φράουλες μπλε και ό,τι άλλο το κραγιόνι προσπαθεί να σχεδιάσει έχει λάθος χρώμα. Το Κόκκινο γίνεται δυστυχισμένο γιατί δεν μπορεί να είναι κόκκινο, όσο και αν προσπαθεί. Και προσπαθεί πολύ. Ώσπου, παρουσιάζεται ένα νέο κραγιόνι, το μωβ, και του ζητά να ζωγραφίσει μία θάλασσα. Και το Κόκκινο ανακαλύπτει αυτό που οι αναγνώστες βλέπουν από την αρχή – είναι Μπλε και  μπορεί  να ζωγραφίσει θαυμάσια μπλε φρούτα (μύρτιλα), μπλε πουλιά (γαλαζοπούλια), μπλε ψάρια (φάλαινα), μπλε λουλούδια (καμπανούλες).

Στην Αμερική όπου πρωτοεκδόθηκε το 2Ο15 θεωρείται από πολλούς παραμύθι για την αποδοχή της ομοφυλοφιλίας. Ωστόσο, το πολυβραβευμμένο ετούτο εικονοβιβλίο διαβάζεται άνετα από τα μικρά παιδιά (5+, ίσως και λίγο μικρότερα) και για κάθε άλλο λόγο. Ο συγγραφέας, όσο το έγραφε, ανακαλούσε την δική του περίπτωση: είχε δυσλεξία και το περιβάλλον του, όσο υποστηρικτικό και αν ήταν, δεν γνώριζε πολλά γι'αυτή την κατάσταση. Έτσι, ως παιδί βίωσε την απόγνωση, τη λύπη και την απογοήτευση που εκφράζει και το Κόκκινο κραγιόνι του πριν αρχίσει να ζωγραφίζει με το δικό του πραγματικό χρώμα.

Το βιβλίο ωστόσο δεν έχει αντίκτυπο θλίψης. Αντιθέτως. Έχει ευφυή σχεδιασμό που εμπλέκει την θεωρία των χρωμάτων με την κοινωνική πραγματικότητα ενώ τα κραγιόνια δεν έχουν συγκεκριμένο ανθρώπινο πρόσωπο αφήνοντας έτσι την παιδική σκέψη ελεύθερη να εστιάσει στο ουσιαστικό· έντονα, χαρούμενα, χρώματα που δεν περιορίζονται στα τρία βασικά αλλά περιλαμβάνουν και άλλα  –λαδί, χακί, ανθρακί, φούξια, κεχριμπάρι, καφέ, κ.λπ.– το καθένα από τα οποία είναι κι ένας διαφορετικός χαρακτήρας στην ιστορία. Κι επιπλέον, αιχμηρές, σπιρτόζικες, λεπτομέρειες που το κάνουν εύστοχο, πνευματώδες και πολύ διασκεδαστικό. Το ιδανικό κλειδί για να ανοίξει η δημιουργικότητα και η περιέργεια των παιδιών ώστε να συζητήσουν για την διάδραση των ανθρώπων και την επικοινωνία, τις ετικέτες και τις νόρμες, την καθολική αποδοχή του διαφορετικού και τον σεβασμό προς αυτό. Και βεβαίως για τα χρώματα που δεν είναι άλλο παρά ο τρόπος που το μάτι αντιλαμβάνεται το φως. Δηλαδή, η οπτική μας. 

Εξαιρετικό βιβλίο και απαραίτητο. 

Σημείωση: Οι δύο πρώτες εικόνες είναι από έργα του γερμανού καλλιτέχνη κι εκπαιδευτικού Josef Albers.