...:;!?!;:...


Σημεία στίξης, σημεία σμίξης
Μ' ένα ερωτηματικό ξεκινάς, σε τι όμως θα τελειώσεις;
Όλα είναι ατελή.
Κι ο έρωτας
για να'ναι τέλειος πρέπει να βάλεις εσύ την τελεία
γιατί το τέλειο μόνο με την τελεία ορίζεται,
καθορίζεται,
παίρνει σάρκα και οστά και περιορίζει,
προσδιορίζει το χρόνο
στιγματίζει τη μνήμη και περνά
στην αιωνιότητα.
Μα τι ειρωνία!
Από μια τελεία ξεκινά η γραμμή
παίρνει τη μορφή της θέλησης και του ονείρου σου
και σε οδηγεί
σε άλλα μέρη, σε άλλες μορφές, σε άλλες γραμμές.
Αρκεί να είσαι ανοιχτός
να δεχτείς,
να πορευτείς,
να χαράξεις την πορεία σου και να χαραχθείς.
Να μεταμορφωθείς.

 
Τι θα γίνω άμα δεν μεγαλώσω

ΚΑΙ ΑΛΛΑ ΑΝΑΠΑΝΤΗΤΑ ΕΡΩΤΗΜΑΤΑ
Λένα Διβάνη
2008, Καστανιώτης

Όταν είδα στο βιβλιοπωλείο το πρόσφατο βιβλίο της Διβάνη, χωρίς δισταγμό, έπιασα να το φυλλομετρήσω. Έγραφε στο οπισθόφυλλο ότι πρόκειται για μια συλλογή άρθρων που γράφτηκαν για εφημερίδες και περιοδικά κι αμέσως έκανα την επόμενη κίνηση: έψαξα για την χρονολογία δημοσίευσής τους. Συνηθίζω, ξέρετε, να μην διαβάζω άρθρα όταν δεν αναφέρεται το πότε δημοσιεύτηκαν γιατί μου στερούν την δυνατότητα να κάνω τους αναγκαίους συνειρμούς και τις αντίστοιχες αντιπαραθέσεις με το σήμερα για να "δω" και να κατανοήσω ένα ζήτημα καλύτερα. Έτσι, όταν είδα ότι δεν υπήρχαν, το έβαλα πάλι πίσω στη θέση του. Σκέφτηκα, όμως, τον "Ενικό αριθμό" της που το αγάπησα, το πρωτότυπο κι ενδιαφέρον "Ψέμματα... η αλήθεια είναι", την γυναικοκεντρικότητά της (!) και τελικά το αγόρασα.

Το διάβασα με ευχαρίστηση και τούτο διότι χρησιμοποιεί τόσο ευέλικτα το χιούμορ που η ανάγνωση βρίσκει τον στόχο της χωρίς να σε βαραίνει και η γρήγορη γλώσσα που χρησιμοποιεί δεν σε λαχανιάζει. Τα άρθρα, λοιπόν, έχουν μεν την ελαφρύτητα του lifestyle αλλά τα θέματα δεν είναι καθόλου του ελαφρού ρεπερτορίου. Το αντίθετο. Οι σχέσεις των δύο φύλων και των όλως φίλων γενικότερα, η γυναικεία αλληλεγγύη και η θέση της γυναίκας παντού: στην οικογένεια, στην εργασία, στην ανεργία, στην μόρφωση, η ελευθερία επιλογών που έχει, η πραγματική μόρφωση, η ωρίμανση, η απο-εφηβοποίηση, οι εμμονές κάθε ηλικίας και τα πρότυπα, η βλακεία και τα λάθη μας... Η συγγραφέας αντλεί από τις προσωπικές της εμπειρίες και μας κερνά λίγη νοσταλγία - μιλά όμως με ξάστερες αλήθειες και είναι εύστοχη και δηκτική.

Όμως, η ευθύτητα της γραφής και το χιούμορ είναι αρκετά; Προσωπικά, περίμενα κάτι περισσότερο κι απογοητεύτηκα διαβάζοντας τις διαπιστώσεις της συγγραφέως πάνω σε θέματα με τα οποία έχει ασχοληθεί πολύ καλύτερα στα μυθιστορήματά της. Παρόλα αυτά, θα ξεχωρίσω το "Ει, εκεί ψηλά μ' ακούει κανείς;" - ένα κομμάτι γραφής ευαίσθητης, με συμπόνια και ανθρωπιά, ευγένεια και αθωότητα για τους άστεγους μιας πόλης που φωτίζει τις ζωές αυτών των ανθρώπων μόνο όταν φωταγωγεί τα πολυτελή της κτήρια (και τα χριστουγεννιάτικα δέντρα) στις γιορτές. Με συγκίνησαν επίσης και τα τρία τελευταία κείμενα του βιβλίου που παρουσιάζουν τις ζωές τριών (τι άλλο;) γυναικών που δεν αναφέρονται συχνά: της Τζην Ρυς, της Σύλβια Πλαθ και της Ζέλντα Φιτζέραλντ - γυναίκες που έζησαν στην σκιά των συντρόφων τους με ένταση και πάθος αλλά με το έργο τους, όπως και με τον θάνατό τους, έχουν αποτυπωθεί στην ιστορία.

"... η ζωή είναι παντού" γράφει σ' ένα από τα κείμενά της η συγγραφέας και το όλο λογοτεχνικό της έργο το αποδεικνύει. Με το μυθιστόρημα, την παιδική λογοτεχνία και τα θεατρικά, ακόμη και με τον τρόπο που η ίδια ζει, η Λένα Διβάνη υπερασπίζεται την Γυναίκα σε όλες τις εκφάνσεις της. Τα στερεότυπα που την καταδυναστεύουν και η κατάρριψή τους αποτελούν, καθώς φαίνεται, το δικό της raison d' ecrire. Ωστόσο, όπως και η ζωή, έτσι και τα στερεότυπα είναι παντού και από την άλλη πλευρά είναι, δυστυχώς, το ίδιο ισχυρά. Γι' αυτό θεωρώ τα κείμενα που αναφέρονται στις σχέσεις των δύο φύλων κάπως υπερβολικά για το σήμερα (όχι ότι δεν υπάρχουν ακόμη τα παραδείγματα που αναφέρει αλλά τείνουν να ξεπεραστούν στις νέες γενιές) και μονομερή. Κι ετούτο το τελευταίο, μου φέρνει στο νου την παρατήρηση που μου είχε κάνει η φιλόλογος της Γ' Γυμνασίου, κάπου στα μέσα της δεκαετίας του '80. Ήταν για μια έκθεση σχετική με τα δικαιώματα της γυναίκας. Δεν θυμάμαι τι ακριβώς έγραφα, μα η φωνή της ακούγεται ακόμη στο μυαλό μου: "ο σκοπός, παιδί μου, είναι να μειώσουμε την θέση του άντρα, να είμαστε αντίπαλοι διαρκώς ή να προσπαθήσουμε για πραγματική ισότητα;"

η ανάκριση
ΗΛΙΑΣ ΜΑΓΚΛΙΝΗΣ
2008, Κέδρος

Είναι ένα βιβλίο που δεν θα αγόραζα κάτω από διαφορετικές συνθήκες λόγω της πολιτικής που κουβαλά. Και θα σας πω το γιατί: με πατέρα αντιστασιακό και θείο φοβερό και τρομερό καπετάνιο του ΕΛΑΣ στην περιοχή, οι διηγήσεις που άκουγα όταν ήμουν μικρή για τον εμφύλιο, τα βασανιστήρια της ΕΑΤ/ΕΣΑ και "τα τομάρια τα εασάδια" είναι υπερ-αρκετές για να με κάνουν να αποφεύγω το θέμα. Εκείνο που με ιντρίγκαρε, και τελικά το αγόρασα, ήταν η αναφορά στην εικαστικό και περφόμερ Μαρίνα Αμπράμοβιτς και η τέχνη που αυτή αντιπροσωπεύει. Είχα δει κι ένα ντοκιμαντέρ στην τηλεόραση με την ίδια την καλλιτέχνιδα να αυτοπροσδιορίζεται και προσπαθούσα να καταλάβω την ουσία της τέχνης της, οπότε η περιέργειά μου είχε χτυπήσει κόκκινο. Ο τρόπος που ο Ηλίας Μαγκλίνης συνδέει αυτά τα δύο "συστατικά" είναι ιδιοφυής. 

Διάβασα τη νουβέλα αυτή μέσα σε 2,5 ώρες. Και την ξαναδιάβασα αμέσως μετά· μπήκα στο αληθινό πνεύμα του βιβλίου και γειώθηκα από την βίαιη και σκληρή πραγματικότητα που περιγράφει,  πραγματικότητα που φυσικά και ο πατέρας μου και ο θείος δεν έθιγαν με τίποτα.

Η ιστορία έχει ως εξής: Ο Κωστής, ένα αληθινός αριστερός, από αυτούς που βασανίστηκαν άγρια από την Χούντα, δεν μιλά ποτέ για τα όσα έχει περάσει. Η Μαρίνα, η κόρη του, διαισθάνεται το τι έχει συμβεί αλλά δεν έχει καμμιά μαρτυρία του πατέρα της που να το επιβεβαιώνει και με το άλλοθι της εικαστικής περφόμανς φτάνει μέχρι τον αυτοβασανισμό για να του εκμαιεύσει τα αληθινά γεγονότα. "Με το σώμα της προκαλεί τον δειλό ηδονοβλεψία να βγει από την κρυψώνα του..." Κι όχι μόνο. Η Μαρίνα χρησιμοποιεί το σώμα της για το γεφύρωμα των γενεών και μεταχειρίζεται κάθε λογής βίαιη και επιθετική συμπεριφορά στο κορμί της για να το πετύχει.

Στην νουβέλα κυριαρχεί η ανελέητη σύγκρουση μεταξύ του Κωστή και της Μαρίνας που τελικά οδηγεί στην συμφιλίωση - λυτρωτική για τον πατέρα, εξίσου καθαρτήρια και για την κόρη. Και είναι εξαιρετικά ενδιαφέρον το πως η ιστορία της μιας γενιάς εγγράφεται στα γονίδια της και περνά στην επόμενη έστω και μέσα από την σιωπή, εδώ του πατέρα προς την κόρη. Είναι ο ίδιος τρόπος, μας λέει ο συγγραφέας, με τον οποίο πέρασε και η βασανισμένη ιστορία του παππού προς τον πατέρα δημιουργώντας του ενοχές και επαναλαμβάνοντας κατά κάποιον τρόπο το παρελθόν και την ιστορία των βασανισμών.

Δεν μπορώ να σχολιάσω τον πόνο και τα τραύματα όλων εκείνων που πέρασαν τα μύρια όσα "εμπνευσμένα" σωματικά και ψυχολογικά βασανιστήρια υπερασπίζοντας μια ιδέα - θα είναι λίγο. Θα περιοριστώ στην λιτότητα και στην πυκνότητα συνάμα του λόγου του συγγραφέα που μου έφερε στο νου την ποίηση. Μετά την σιωπή, η νουβέλα του Ηλία Μαγκλίνη σε κερδίζει με την αμεσότητα και τον ωμό ρεαλισμό της. Σε ταρακουνά συθέμελα.

Ο χρόνος περνά γρήγορα. Από τις γιορτές μέχρι τώρα, διάβασα τα παρακάτω βιβλία - όχι με αυτήν τη σειρά: «Το αγόρι στην αποβάθρα» του Στέφανου Δάνδολου, «Η ανάκριση» του Ηλία Μαγκλίνη, «Θολός Βυθός» του Γιάννη Ατζακά, «Όλες οι χάρες του ουρανού» του Ντινάου Μενγκέστου, «ο Άλκης και ο λαβύρινθος» του Αλέξη Σταμάτη, «Τι θα γίνω άμα δεν μεγαλώσω;» της Λένας Διβάνη, και τα Παραμύθια του Άντερσεν στα αγγλικά.

Τώρα βλέπω ότι διάβασα μόνο ένα βιβλίο μεταφρασμένης λογοτεχνίας! Ελπίζω να αναπληρώσω σύντομα και μόλις βρω χρόνο να ανεβάσω κάποια ανάρτηση.
Πειραματίζομαι με τις εφαρμογές του μπλόγκερ...

Χωρίς πολλά λόγια

Διαβάζοντας, ετεροχρονισμένα, τον Κοσμά Βίδο στο κυριακάτικο Βήμα ένιωσα φοβερή αμηχανία κι απέχθεια – όπως διαπιστώνω, κι εγώ μαζί με τόσους άλλους, από την συχνότητα και την τηλεθέαση τέτοιων εκπομπών (για να μην αναφέρω και τα αντίστοιχα έντυπα), η φτήνια εξαπλώνεται ραγδαία. Κοιτάξτε την φωτογραφία. Είναι από την έκθεση monument to Now του 2004. Προφητική;

Δεν χρειάζονται πολλά λόγια. Μόνο να τραβήξουμε την αυλαία.

Το πρώτο βήμα είναι από περιέργεια...


Καλημέρα!