Η επανάσταση

πρέπει να είναι η ανατροπή του παρελθόντος κι όχι
η επανάληψή του με άλλη μορφή.

Το άψυχο παίρνει ζωή όταν το νοιαστείς...

Έχω πολύ καιρό να δω κάποιο παιδί να διαβάζει βιβλίο γενικώς, και λογοτεχνίας ειδικώς, πόσο μάλλον να το αποκτά μόνο του. Περνώντας κάποιον χρόνο σε βιβλιοπωλεία, σπάνια συναντώ κάποιο παιδί να περιδιαβάζει στα ράφια, να ξεφυλλίζει, να επιλέγει μόνο του κι απορώ γιατί η σοδειά της βιβλιοπαραγωγής για ετούτη την συγκεκριμένη κατηγορία αναγνωστών έχει να παρουσιάσει πολλά και αξιόλογα δείγματα βιβλίων, ικανά να εγείρουν την περιέργεια και την προσοχή των παιδιών (και των μεγάλων, εδώ που τα λέμε) με πολύ ενδιαφέρουσες ιστορίες και χωρίς να είναι εξώφθαλμα έντονα ή κραυγαλέα. Ένα τέτοιο βιβλίο είναι και "το μεγάλο ταξίδι της κινέζικης πάπιας" του Βασίλη Παπαθεοδώρου (Καστανιώτης, 2008).

Τα περισσότερα σχόλια που διάβασα για ετούτο το βιβλίο τονίζουν την περιέργεια, το μυστήριο, την αγωνία και κυρίως τις οικολογικές ανησυχίες που κεντρίζονται από την πένα του συγγραφέα. Και δεν έχουν άδικο. Ο Β.Παπαθεοδώρου θίγει με χιούμορ αλλά και σοβαρότητα απολύτως σύγχρονα θέματα και ο γρήγορος ρυθμός της γραφής σε συνδυασμό με τα πρόσωπα και τις καταστάσεις κάνουν το βιβλίο ένα κανονικό μίνι αστυνομικό μυθιστόρημα. Η όμορφη γλώσσα του κειμένου προσθέτει στο ενδιαφέρον της ανάγνωσης αν και μια-δυο λέξεις, φαντάζομαι, θα δυσκολέψουν τους μικρούς αναγνώστες. Ωστόσο, εγώ θα σταθώ σε δύο σημεία που με εντυπωσίασαν και δεν έχουν να κάνουν με κάτι από τα πιο πάνω.

Το πρώτο, που ήταν και η αφορμή για να αγοράσω το βιβλίο μιας και δεν γνώριζα τον συγγραφέα από προηγούμενες δουλειές του, είναι η εικονογράφηση. Πρωτότυπη, εικαστική, αφαιρετική, η ζωγραφική άποψη του Πέτρου Μπουλούμπαση μακράν απέχει από τους καθιερωμένους παιδικούς χρωματισμούς και τις πολύχρωμες περικοκλάδες που συναντάμε σε αρκετές εκδόσεις.

Η αυτοθυσία ως ζεστό συναίσθημα και ως πράξη είναι το δεύτερο στοιχείο που ξεχώρισα και αυτό γιατί -διορθώστε με αν κάνω λάθος- είναι έννοια ξεπερασμένη στις μέρες μας. Στο βιβλίο όμως είναι σε πρώτο πλάνο. Μερικά παραδείγματα: η πραγματική πάπια ταξιδεύει στην απέραντη θάλασσα ελπίζοντας να βρει κάποια ξηρά για να βγεί ενώ την ίδια στιγμή, αφήνει ευκαιρίες για να σωθεί η ίδια πότε για να σώσει μια πληγωμένη φάλαινα και πότε έναν τραυματισμένο ψαρά που κινδυνεύει να του επιτεθεί καρχαρίας. Έχει ήδη χάσει στην θύελλα τα παπάκια της καθυστερώντας για να σώσει το νεαρό Γιαν, τον άνθρωπο-φίλο της, ο οποίος προηγουμένως είχε διακινδυνεύσει κι εκείνος για να την σώσει από πνιγμό. Υιοθέτησε όμως, τα πλαστικά παπάκια ως δικά της "παιδιά" κι εκείνα με την σειρά τους την προστατεύουν σαν αληθινά γιατί "το άψυχο παίρνει ζωή όταν το νοιαστείς".


Συμφωνώ με την στροφή που έχει πάρει η θεματολογία της σύγχρονης ελληνικής παιδικής/εφηβικής λογοτεχνίας: σήμερα είναι απολύτως αναγκαία η ενημέρωση, η ευαισθητοποίηση και η άμεση δραστηριοποίηση του καθενός μας για όλα τα θέματα που αφορούν στο περιβάλλον και την προστασία του αλλά αναρωτιέμαι - πως να πείσεις κάποιον που δεν έχει μάθει να προσφέρει την έγνοια του και την προσοχή του στον συνάνθρωπο του, να το κάνει για τα ζώα και πολύ περισσότερο για την φύση; Πως να τον πείσεις, όταν δεν ξέρει να θυσιάζει το προσωπικό του συμφέρον και τη βολή του για έναν συλλογικό σκοπό, για ένα παγκόσμιο καλό;



Σημείωση: Ο πρώτος πίνακας είναι της σύγχρονης Αμερικανίδας ζωγράφου Ελίζαμπεθ Πέυτον από την ενότητα "Live Forever". Η δεύτερη εικόνα είναι από την εικονογράφηση του βιβλίου.
Update: Σε δημοσίευμα εφημερίδας αναφέρεται ότι από το συγκεκριμένο περιστατικό της "απελευθέρωσης" των πλαστικών παιχνιδιών στον Ειρηνικό, κάποια από αυτά ξεβράστηκαν στις ακτές της Αλάσκας τον Ιούλιο του 2004. Αρκετά όμως συνεχίζουν να περιπλανούνται στις θάλασσες.

Άτιτλο


"Ένα μυθιστόρημα είναι η ισορροπία ανάμεσα σε
μερικές αληθινές εντυπώσεις και στο πλήθος των ψεύτικων που
συγκροτούν αυτό που αποκαλούμε ζωή."

Σώλ Μπέλλοου

Αδύναμη...

Την Τρίτη το πρωί, πέρασα από την Ερμού. Μπροστά σ' ένα στενό καθόταν ένας μελαμψός άντρας με τον γιο του. Ζητιάνοι. Δεν έδωσα σημασία και προσπέρασα γρήγορα. Είχα αργήσει στο ραντεβού με τον οδοντίατρο. Ξεμακραίνοντας όμως, συνέχιζα να "βλέπω" την εικόνα αυτού του ανθρώπου που είχε "παγώσει" στο νου μου. Είχε μαλακή όψη στο πρόσωπο και τα κατάμαυρα μάτια του δεν ζητιάνευαν. Απλώς υπέμεναν. Και δεν είχε απλώς απλωμένο ένα άδειο χέρι. Πουλούσε χαρτομάντηλα. Γύρισα πίσω και καθώς τον πλησίαζα, είχα τον χρόνο να παρατηρήσω καλύτερα τον μικρό δίπλα του. Ήταν γύρω στα 6 με 7 και καθόταν μέσα σ' ένα καρότσι για μωρά. Σκυφτός και με προσήλωση ζωγράφιζε με δύναμη στο μπλοκ που είχε στα γόνατά του. Κάτι λέγανε μεταξύ τους - ο μικρός ήταν λιγόλογος και συνέχιζε να ζωγραφίζει χωρίς να σηκώνει κεφάλι. Η χροιά της φωνής του - καθαρή, ζεστή, σταθερή, άφοβη, αυθόρμητη, όχι σαν τα γνωστά ζητιανάκια που ξέρουν "τα κατατόπια της δουλειάς". Ρώτησα τον πατέρα πόσο πουλάει το πακετάκι με τα χαρτομάντηλα. "Δέκα λεπτά" μου απάντησε. Πήρα και τα δύο πακετάκια που κρατούσε στο χέρι και του έδωσα όσο πληρώνω στο σούπερ μάρκετ για την οικονομική συσκευασία. Ο μικρός είχε ήδη σταματήσει την ζωγραφιά του -μάλλον τη στιγμή που με άκουσε να μιλώ- και με κοιτούσε με το ένα του μάτι γεμάτο έκπληξη. Το άλλο, ήταν καλυμμένο με αυτό που χαϊδευτικά αποκαλώ pirate's badge - το ειδικό αυτοκόλλητο που χρησιμοποιούν οι οφθαλμίατροι για να διορθώσουν την όραση των παιδιών. Είμαι σίγουρη ότι από κάτω, με κοιτούσε κι αυτό το ίδιο διαπεραστικά. Έφυγα γρήγορα. Είχα αργήσει.

Χθες το μεσημεράκι, γυρνώντας σπίτι, τους ξαναείδα. Ο πατέρας, που προφανώς ήταν και ρακοσυλλέκτης, έσπρωχνε το καροτσάκι που ήταν κατάφορτο με διάφορα πράγματα. Μόλις με αναγνώρισε χαμογέλασε και τα μάτια του γέμισαν επιφύλαξη. Μου φάνηκε πως μαζεύτηκε κάπως. Ο δε μικρός, που καθόταν μέσα στο καρότσι, μόλις με αναγνώρισε κι εκείνος, σταμάτησε το καρότσι με τα πόδια του, κατέβηκε και αφού με κοίταξε συνέχισε το δρόμο του περπατώντας. Χωρίς να σταθώ, συνέχισα κι εγώ τον δικό μου δρόμο.

Σήμερα, προσπαθώ ακόμη να καταλάβω την κίνηση αυτή του μικρού. Όπως επίσης και το γιατί νοιώθω τόσο αδύναμη...