Forms  of Resistance

 

H ιστορία σχετικά απλή:  η ευτυχισμένη ζωή μιας αστικής οικογένειας στην Βραζιλία του 1971 και η ανατροπή της από μία δικτατορία. Την αφηγείται στα απομνημονεύματα του ο Marcelo Rubens Paiva – γιος του Rubens Bayrodt Paiva, αντιφρονούντα πολιτικού και μέλους του Κογκρέσου της Βραζιλίας, και της Eunice Paiva που, μετά την βίαιη εξαφάνιση του συζύγου της, αποφασίζει να αντιδράσει – θα πουλήσει το σπίτι τους και θα επιστρέψει στα έδρανα της Νομικής για να σπουδάσει ενώ θα μεγαλώνει, παράλληλα, τα πέντε παιδιά τους. 

Η κινηματογραφική μεταφορά του βιβλίου από τον Walter Salles δεν έχει να επιδείξει κάποιον κινηματογραφικό (τεχνικό ή άλλο) νεωτερισμό. Μόνο μία όμορφη ρετρό αφήγηση που κυλά (ευχάριστα έως άτονα στο πρώτο μέρος της ταινίας) καλύπτοντας μία περίοδο 50 χρόνων (1964 - 2014).  Ωστόσο, η ερμηνεία της Fernanda Torres στον πρωταγωνιστικό ρόλο είναι έντονα δυναμική – μέσα από το συγκρατημένο συναίσθημα του ρόλου κάνει ορατή την αποφασιστικότητα αλλά και την ευθραυστότητα της Eunice ενώ αναδεικνύει με σαφήνεια το κλίμα της εποχής, τον πόνο της απουσίας και το βασανιστικά αργό πέρασμα του χρόνου, την επιμονή μιας γυναίκας να αντιμετωπίσει το στρατιωτικό καθεστώς.

Το "Είμαι Ακόμα Εδώ", στο σύνολό της, είναι μία εξαιρετικά εύστοχη και επιδραστική ταινία. Τόσο, που έναν μήνα μετά την πρεμιέρα της στην Βραζιλία, η κυβέρνηση της χώρας επέτρεψε στις οικογένειες των θυμάτων της δικτατορικής περιόδου να λάβουν εκ νέου πιστοποιητικά θανάτου που αναγνώριζαν τις κρατικές δολοφονίες. Έγινε, επίσης, το επίκεντρο στοχευμένου μποϋκοτάζ από την ακροδεξιά. Απέτυχε (το μποϋκοτάζ, βεβαίως) εκκωφαντικά – με εισπράξεις $25,2 εκατ., είναι η πιο επιτυχημένη βραζιλιάνικη ταινία μετά την πανδημία του COVID-19 (Φεβρουάριο 2020). Κι επιπλέον, βραβεύεται σε σημαντικές διοργανώσεις: Κάννες (όπου της απέδωσαν 10λεπτο χειροκρότημα και η πρωταγωνίστριά του απέσπασε το βραβείο Α' Γυναικείου Ρόλου), Χρυσές Σφαίρες, Critics' Choice Movie Award, BAFTA και, πρόσφατα, Oscars, όπου απέσπασε το βραβείο Καλύτερης Διεθνούς Ταινίας.

    

"Το σκοτάδι δεν μπορεί να διώξει το σκοτάδι: μόνο το φως μπορεί να το κάνει αυτό" έλεγε ο Martin Luther King, Jr και τα λόγια του συνοψίζουν το υπόρρητο πνεύμα της ταινίας όπου οι οικογενειακές φωτογραφίες, ασπρόμαυρες και έγχρωμες, είναι ο άτυπος πρωταγωνιστής – δημιουργούν την αίσθηση που έχει η ατμόσφαιρα λίγο πριν πέσει η βροχή καθώς αποτυπώνουν, παρά το περιρρέον σκοτάδι, μια ζωή  με φως και πρόοδο: το χαμόγελο της Eunice και το γέλιο των παιδιών της· η συντροφικότητα του ζευγαριού, τα βιβλία,  οι φίλοι, οι συζητήσεις, η ανταλλαγή ιδεών και σκέψεων.  

Η θαυμάσια μουσική επένδυση της ταινίας (Caetano Veloso, Tom Zé, Gal Costa, Roberto Carlos, Cesaria Evora, Serge Gainsbourg & Jane Birkin, κ.ά.) η δια-φιλμική αναφορά στο Blow up του Antonioni και τα αποσπάσματα βίντεο Δελτίων Ειδήσεων συμπληρώνουν μια συναρπαστική και πλούσια σε λεπτομέρειες απεικόνιση εκείνης της ιστορικής περιόδου που μας υπενθυμίζει αφενός τις πραγματικές διαστάσεις ενός απολυταρχικού καθεστώτος, σαν κι αυτά που ευδοκιμούν ακόμη και σήμερα ανά την υφήλιο· κι αφετέρου την ανθρώπινη επιμονή ενάντια στην αδικία. 

Να την δείτε.

Σημειώσεις: Η πρώτη φωτογραφία είναι στιγμιότυπο της ταινίας – η στιγμή που η Eunice και μία από τις κόρες της, η έφηβη Ελιάνα, μεταφέρονται στην Ασφάλεια. Η κοπέλα θα αφεθεί ελεύθερη μετά από 24 ώρες ενώ η Eunice θα κρατηθεί 5 ημέρες σε κελί καθώς οι αξιωματικοί προσπαθούν να την αναγκάσουν να ενοχοποιήσει φίλους και γνωστούς. Στην δεύτερη φωτογραφία είναι η πραγματική οικογένεια Paiva, πριν την σύλληψη κι εξαφάνιση του Rubens.

Thou Spirit given

 

Θα μπορούσε να είναι ένα κινηματογραφικό mystery thriller – ένα έγκλημα στην αρχή και έντονη δράση, στη συνέχεια, με αργή κλιμάκωση, ανατροπές, χιούμορ και σασπένς μέχρι την ανακάλυψη του ενόχου. Οι πρωταγωνιστές δε, αρκετοί και διακριτοί – οι καλοί, όπως ο επιθεωρητής που αναλαμβάνει την υπόθεση· οι κακοί, που κρύβουν στοιχεία και προσπαθούν να εμποδίσουν την έρευνά του, και  αρκετοί, ενδιάμεσων αποχρώσεων, τύποι.

Όχι όμως ένα συνηθισμένο thriller. Ο Χαμ, είναι ένας τόσο αποτυχημένος ντετέκτιβ που δεν μπορεί να ελέγξει ούτε τα συναισθήματά του κι αυτό του δημιουργεί επιπρόσθετα προβλήματα. Συν ένα ακόμη: δεν έχει άλλη επιλογή παρά να συνεργαστεί με τον συνήθη εχθρό του. Μάλλον, ένα πρωτότυπο animation thriller – ο συνδυασμός των καρτουνίστικων ασπρόμαυρων σκίτσων με τα Op-Pop πολύχρωμα προκαλεί μεγάλο ενδιαφέρον έως ενθουσιασμό, και μια παιγνιώδη διάθεση παρά την αγωνία της υπόθεσης καθώς ο Χαμ και η βοηθός του έχουν μόνον δώδεκα ώρες για να ανακαλύψουν όχι μόνον αυτόν που τραυμάτισε τον Βινς αλλά και τα ακρωτηριασμένα μέλη του ώστε να επανασυγκολληθούν.

Εάν, όμως, στον ρόλο του θύματος, που είναι μουσικοκριτικός, βάλετε έναν λαγό με βιαίως κομμένα τα δυο του αυτιά· έναν χαμαιλέοντα στον ρόλο του επιθεωρητή κι ένα θηλυκό κουνούπι σε εκείνον της πολύτιμης Σνουπ, θα έχετε στα χέρια σας το "Κλεμμένα Αυτιά" ( Μικρή Σελήνη, 2021 )  – μία ιστορία μυστηρίου που απαρτίζεται αποκλειστικά από ζώα του δάσους και η οποία απευθύνεται σε παιδιά από επτά χρονών και άνω. Αυτό, υποθέτω, συμπεριλαμβάνει και τους ενήλικες καθώς το κείμενο του Φώτη Δούσου δεν είναι σε τίποτα υποδεέστερο ενός αστυνομικού μυθιστορήματος ενηλίκων – η διάρθρωση της ιστορίας  είναι κρουστή, με μαθηματική, λες, συνάφεια και πειθαρχία ενώ η έλλειψη κάθε υπαινιγμού για τον πραγματικό ένοχο αυξάνει την ένταση της αγωνίας και παρασύρει τους αναγνώστες στο σύμπαν του Χαμ που κινείται ενάντια στον χρόνο για να εξιχνιάσει το μυστήριο. 

 Όπως και σε ένα παραδοσιακό thriller ενηλίκων, η αναζήτηση της αλήθειας και η λύση του εγκλήματος γίνονται στο πλαίσιο της λογικής που εκφράζεται με σκέψεις, παρατηρήσεις και διαλόγους έξυπνα, στακάτα και ρεαλιστικά. Η δε γλώσσα που  χρησιμοποιεί ο συγγραφέας είναι χωρίς εκπτώσεις και γλυκανάλατες προσαρμογές – πλούσια, ρέουσα και συνεκτική, με "δύσκολες" λέξεις, συνδηλώσεις, νοήματα και ιδέες, όπως πχ η δικαιοσύνη, η δημοκρατία σε αντιπαραβολή με την ολιγαρχία και η ευγονική. Το βιβλίο, ωστόσο, είναι απολύτως εύληπτο και διασκεδαστικό. Και, ως αλληγορία για τα ανθρώπινα, υπερβαίνει το μονοδιάστατο των λέξεων – ο Φώτης Δούσος μιλά με ευθύτητα και ευστροφία για τις  διάφορες λειτουργίες της ζωής σε μια μικρή κοινότητα και τις σχέσεις μεταξύ των μελών της. Χρησιμοποιεί με ευφυία το φυσικό χαρακτηριστικό του χαμαιλέοντα να αλλάζει χρώματα και να προσαρμόζεται στο περιβάλλον του για να μιλήσει για τα συναισθήματα, όπως και για τις διάφορες αποκλίσεις ενός χαρακτήρα. Ιδιαίτερη εντύπωση μου έκανε η επιλογή του να ασχοληθεί με την κριτική (υπάρχουν υπόνοιες πως ίσως ο δράστης είναι ένας από αυτούς που δέχτηκαν την αρνητική κριτική του Βινς), όπως και ο τρόπος που ανατέμνει τις διάφορες στερεοτυπικές συμπεριφορές για να τις καταρρίψει  με χιούμορ κι ενσυναίσθηση.  

Η πρωτότυπη, σχεδόν εκκεντρική εικονογράφηση της Στέλλας Στεργίου είναι ένα από τα ατού της έκδοσης. Αν και δεν συμβάλει στην εξέλιξη της πλοκής, εξάπτει την περιέργεια των μικρών αναγνωστών προσδίδοντας  στο κείμενο  μια ξεχωριστή  αίσθηση που προάγει την ανάγνωση ενώ προσθέτει και στον οπτικό γραμματισμό των παιδιών. Το όλο σύνολο δε, ασκεί το βλέμμα τους στην εικαστική αισθητική.

Δεν θα αποκαλύψω το τέλος της υπόθεσης. Μόνο πως είναι μία έκδοση που πραγματοποιήθηκε εξ αποστάσεως –  η εικονογράφος εδρεύει σε άλλη χώρα, ο συγγραφέας σε άλλη πόλη και η art director με την εκδότρια, που βρίσκονταν στην ίδια, δεν μπορούσαν να συναντηθούν εξαιτίας, φαντάζομαι, των lockdowns. Και τον επόμενο χρόνο συμπεριλήφθηκε στις βραχείες λίστες για το Κρατικό Βραβείο Παιδικού Βιβλίου. Καθόλου άσχημα για ένα βιβλίο που μπορεί να σου αλλάξει, προς το καλύτερο, την διάθεση – ατόφια ψυχαγωγία που υπογραμμίζει με ευστροφία αξίες και ανάγκες, μεταξύ άλλων, της λογικής, των δύσκολων συνεργασιών και της ομαδικότητας· του να ανήκεις κάπου, να πιστεύεις στον εαυτό σου και να επιλέγεις τον δρόμο σου.

Μπορεί, επίσης, να σου υποβάλλει, κατά κάποιο τρόπο, τις αντίστοιχες, ελαφρώς αργοπορημένες, ευχές για τον νέο χρόνο: 

έμπνευση και καλές αναγνώσεις! 

Και, βεβαίως, τα αυτιά μας και το ανάμεσό τους στην θέση τους! 

*

 

 

Σημειώσεις: Ο τίτλος της ανάρτησης είναι στίχος από το Tamerlane του Edgar Allan Poe: "O, human love! thou spirit given / On Earth, of all we hope in Heaven!" / Το πρώτο εικαστικό της ανάρτησης είναι η Έκρηξη (1965, -66) του Roy Lichtenstein. Τα άλλα δύο, από την εικονογράφηση του βιβλίου. 

 

Christmas is here...

  

Bringing good cheer

Enjoy!

Σημείωση: Το εικαστικό είναι μία Χριστουγεννιάτικη Κάρτα  ( 1966 ) του Joan Miró

 

Κουτιά, Μονοπάτια

&

Τα Φώτα της Ράμπας

Ένα από τα θεμελιώδη ζητούμενα της εκπαίδευσης (και της Παιδείας, γενικότερα) είναι η κριτική σκέψη. Συμπληρωματική της, αν και όχι απαραίτητα, η δημιουργική σκέψη. Για την δεύτερη, στην εκπαίδευση έχουμε τον, πασίγνωστο πλέον, όρο out-of-the-box. Δλδ, οι εκπαιδευτικοί να διδάσκουμε χωρίς να ακολουθούμε έναν σταθερά συμβατικό τρόπο (Μην ακολουθείτε τα coursebooks, μας έλεγαν στα σεμινάρια του Βρετανικού Συμβουλίου) με σκοπό τα παιδιά να μάθουν να σκέφτονται αντίστοιχα, δλδ με ευρύτητα, ελεύθερα, διαφορετικά, αντισυμβατικά. Όλες αυτές οι έννοιες είναι βέβαια οικείες σε εμάς τους ενηλίκους αλλά στα ίδια τα μικρά παιδιά (τα οποία, ούτως ή άλλως, δεν έχουν στεγανά, δεν έχουν ένα δομημένο, περιοριστικό, πλαίσιο σκέψης)  η συγκεκριμένη έκφραση δεν βγάζει νόημα. Τι είναι αυτό το κουτί;! Τί μου λέει τώρα;  θα αναρωτιέται ένα παιδί του δημοτικού σχολείου όταν ακούει να του λένε: Ας σκεφτούμε τώρα έξω από το κουτί! Κι αυτό είναι κάτι που ακούγεται συχνά στις σχολικές τάξεις . 

Αυτό ήταν το πρώτο που μου ήρθε στο νου παρακολουθώντας το Ρηξικέλευθο – την πρώτη από μία σειρά εκδηλώσεων του Μεγάρου Μουσικής Αθηνών όπου ο καθηγητής Στάθης Καλύβας διερευνά τα όρια της δημιουργικότητας και της καινοτομίας στην επιστήμη, την τέχνη και το επιχειρείν. Μαζί του συμπράττουν δύο, διαφορετικά κάθε φορά, άτομα που έχουν διακριθεί σε αυτούς τους τομείς. 

Στην πρώτη συνάντηση, που διεξήχθη στις 27.01.2024, οι δύο προσκεκλημένοι του Στάθη Καλύβα ήταν μία οινολόγος-οινοποιός κι ένας αρχιτέκτονας οι οποίοι αφηγήθηκαν την προσωπική πορεία τους μέχρι σήμερα. Aκούγεται τετριμμένο και μονοσήμαντο. Ωστόσο, οι αφηγήσεις της Χλόης Χατζηβαρίτη και του Διονύση Σοτοβίκη περικλείουν, εκτός από τα δύσκολα πρακτικά-πραγματολογικά στοιχεία, και συναίσθημα και χιούμορ και ορισμένες δομικές λειτουργικές προδιαγραφές που αμβλύνουν ίσως, νοηματοδοτούν όμως σίγουρα, αυτό που αποκαλούμε, και είναι πράγματι, νέο/διαφορετικό/καινοτόμο/πρωτοποριακό. Όπως, πχ, πως είναι κάτι απλό, όχι όμως απλοϊκό ή απλουστευτικό. Δεν καταργεί το παρελθόν και τους θεσμούς αλλά τα αξιοποιεί. Δεν είναι άτεγκτα τελειομανές, αλλά ενσωματώνει και αξιοποιεί την κάθε ατέλεια. Σε αυτό το σημείο, μου άρεσε ιδιαίτερα η διευκρίνηση του Στάθη Καλύβα, πως η ατέλεια ως αποτέλεσμα τύχης, αδιαφορίας ή αμέλειας είναι διαφορετική από εκείνη που προκύπτει κατά λάθος μέσα από μια συνειδητοποιημένη και ουσιαστική διαδικασία. Το πρώτο, σκέφτομαι, είναι τσαπατσουλιά και κακές δεξιότητες ενώ το δεύτερο, εάν διατηρηθεί από επιλογή, είναι συστατικό της Τέχνης.  

Η σκηνοθεσία της εκδήλωσης είναι επίσης πολύ ενδιαφέρουσα και πρωτότυπη καθώς η Νατάσα Τριανταφύλλη ενσωματώνει και τον νεαρό μουσικό Δανιήλ Κολανιάν σε μια μίνιμαλ σκηνική παράσταση, εκτός της πιανιστικής του. Έτσι, το όλο υποβλητικό, ζωντανό κάδρο (με τις στάσεις/αφηγήσεις των συνομιλητών του πάνελ, την αλλαγή θέσεών τους και τον φωτισμό ο οποίος στις επόμενες συναντήσεις "συμμετέχει" πολύ περισσότερο με διαφορετικά χρώματα και την εναλλαγή τους σε ένταση κι αποχρώσεις), κρατούσε τους θεατές σε εγρήγορση.

Θα έλεγα πως η εκδήλωση ήταν μία εξαιρετική performance μικτής τεχνικής, ωστόσο είναι κάτι πολύ πιο ουσιαστικό και πολυσήμαντο διότι, παράλληλα με τις αφηγήσεις των κοινοτοπιών, οι δύο συνομιλητές προσδιόριζαν με έμμεσο τρόπο τα διάφορα "κουτιά" απ' όπου χρειάστηκε να βγουν – την οικογένεια με τις επιβολές της, την εγκύκλια εκπαίδευση και τις σταθερές κατευθύνσεις της, τον εργασιακό στίβο με τις πιεστικές προδιαγραφές του, τις διαπροσωπικές σχέσεις με τις προσδοκίες, τις απαιτήσεις και τις ματαιώσεις τους. Κι αυτό για να μπορέσουν, στη συνέχεια, να βαδίσουν εκτός της πεπατημένης· με άλλα λόγια, να κάνουν κάτι ρηξικέλευθο όπως πράγματι είναι οι επαγγελματικές δραστηριότητές τους.  

Το ίδιο μοτίβο αναδεικνύεται και στην δεύτερη συνομιλία που διεξήχθη στις 31 Μαΐου. Συνομιλητές του οικοδεσπότη της εκδήλωσης αυτή τη φορά ήταν η αρχαιολόγος και καθηγήτρια Νένα Γαλανίδου  και ο ξενοδόχος Νίκος Καραφλός. Από την αφήγηση της πρώτης αναδύονται η διαθεματικότητα και η ευελιξία στην τυπική εκπαίδευση, αλλά και η διαχείριση των οικογενειακών υποχρεώσεων και της μητρότητας που πυροδοτεί την έμπνευση και την δημιουργία. Από την αφήγηση του δεύτερου, η ευρύτητα, η σφαιρικότητα, η πολυ-πολιτισμικότητα και οι διαφορετικές εκφάνσεις μιας  άτυπης εκπαίδευσης κι ευρύτερης παιδείας. Και οι δύο, ωστόσο, προβάλλουν την ύπαρξη και την ρευστότητα των ορίων, την αναγκαιότητα και το τελέσφορο του συνδυασμού θεωρείας και πρακτικής, και την αμφίδρομη κι αναπόδραστη διασύνδεση της επιστήμης με την καθημερινότητα. 

Τα πιο πάνω στοιχεία ενυπάρχουν στις αφηγήσεις των συνομιλητών και στις δύο εκδηλώσεις. Διακρίνω, ωστόσο, μία κλιμάκωση στην ηλικία, την αναγνωρισιμότητα και τις εμπειρίες τους που μοιάζει να κορυφώνεται στην 3η και καταληκτική εκδήλωση της 9ης Οκτωβρίου. Όπου σε μια κατάμεστη αίθουσα ακούγονται οι χειμαρρώδεις αφηγήσεις της αρχαιολόγου Αγγελικής Κοτταρίδη, το όραμα και το έργο της οποίας επαναεισήγαγαν την επιδραστικότητα της αυτοκρατορίας του Μεγάλου Αλεξάνδρου στον αρχαίο κόσμο, κάτι που αλλάζει, επίσης, την θεώρησή του σήμερα. Και του κβαντικού φυσικού και καθηγητή Στέφανου Τραχανά που βρίσκεται στην τρέχουσα επικαιρότητα με το πρόσφατο βιβλίο του – το Κύκλος (Πανεπιστημιακές Εκδόσεις Κρήτης, 2024) υπερασπίζεται την επιστήμη και τα επιτεύγματά της και με απλό λόγο και μεγάλη μεταδοτικότητα αντιμάχεται τον ανορθολογισμό και την ψευδοεπιστήμη που εξαπλώνονται ραγδαία στις μέρες μας.  

Ακούγοντάς τους, αλλά και τους υπόλοιπους τέσσερις επί σκηνής, συνειδητοποιεί κανείς πως η πρωτοπορεία τους οφείλεται στη συνέργεια πολλών συνθηκών και παραγόντων κι αυτό σε μία όχι-αγαστή ή ευθύγραμμη πορεία. Και ότι, εκτός των άλλων, για να πραγματοποιηθεί μία αντισυμβατική θέληση, ένα πρωτόγνωρο όραμα είναι απαραίτητο να διαθέτει κανείς αφενός ευρυγώνεια οπτική και μια δαιμονική θα έλεγα, περιέργεια που λειτουργούν ως επεξεργαστής ερεθισμάτων και προωθητής δράσης. Κι αφετέρου πεισματική θέληση και διάθεση για επίπονη και σχολαστική εργασία – αυτοπεποίθηση με ευθύνη το προσδιορίζει ο Στάθης Καλύβας. Από αυτή την άποψη θεωρώ πως το εγχείρημα τού να δείξει την ευρύτητα και τις ιδιαιτερότητες της έννοιας της Καινοτομίας είναι επιτυχημένο – αν μη τι άλλο, κατέδειξε πως μία καινοτομία μπορεί να μην είναι κάτι κοινό ή σύνηθες, δεν είναι όμως κάτι περιορισμένο ή περιοριστικό, εξωπραγματικό ή ανοίκειο.  

Το πιο σημαντικό, ωστόσο, των τριών εκδηλώσεων πιστεύω πως είναι άλλο. Στην εποχή των αλγορυθμικών ταχυτήτων, της εικονομηχανιστικής κι ανορθόγραφης σκέψης και της στυλιστικής ομοιομορφίας, τα έξι ετούτα πρόσωπα μας υπενθυμίζουν έμπρακτα πως όλα είναι δρόμος. Ευθύς ή τεθλασμένος, εντός κι εκτός ορίων (ταχύτητας, εγγύτητας, ηλικίας, πεδίου, κ.λπ.) και συνήθως μακριά από τα φώτα της δημοσιότητας – και οι έξι συνομιλητές δεν εμφανίστηκαν από την μια στιγμή στην άλλη στο προσκήνιο. Ούτε καινοτόμησαν με επιφοίτηση της στιγμής ή ενός προβολέα,  κι αυτό είναι καλό να τονίζεται στις νεαρότερες κι ανυπόμονες ηλικίες. ΄Η, σε στιγμές ενήλικων κωλυμάτων. Οι τέσσερις δε από αυτούς προϋπήρχαν για χρόνια σε διάφορα πεδία και όχι μόνον στον τεχνολογικό/επιχειρηματικό/οικονομικό τομέα όπου προβάλλεται συνήθως ο όρος καινοτομία. Σε κάθε περίπτωση, ο δρόμος προς το διαφορετικό, την κοινωνική προσφορά και την αυτο-πραγμάτωση είναι μακρύς κι όχι εύκολος μα εμπλουτισμένος με τόσες εμπειρίες και στροφές που σε κάνει να σκέφτεσαι, εκ των υστέρων βέβαια, πως η ζωή εντέλει είναι αγρίως απίθανη. 

Δεν είναι; Δείτε τις βιντετοσκοπήσεις των τριών εκδηλώσεων ( 1η, 2η, 3η ). Κι ακούστε το ατμοσφαιρικό Tzinda – το πρώτο άλμπουμ της Billy Kark που σχολίασε την 2η εκδήλωση με τις συνθέσεις της που αποδίδουν σε ambient την μείξη της ηλεκτρονικής με την παραδοσιακή ηπειρώτικη μουσική. Ο Doxi που άνοιξε την 3η εκδήλωση είναι μουσικός της hip-hop. Ο ήχος του, ωστόσο, και οι στίχοι που γράφει ο ίδιος, διαφοροποούνται από το σύνηθες του είδους καθώς έχουν, παραδόξως για το συγκεκριμένο μουσικό στυλ, λυρική χροιά. 

Σημειώσεις: Η πρώτη εγκατάσταση είναι του Richard Long κι έχει τίτλο A Line Made by Walking – England, 1967 και η δεύτερη του Richard Serra  The Matter of Time (1994 - 2005). Η τρίτη του David Spriggs έχει τίτλο Vission II (2017) και πρόκειται για ακρυλικό σε φύλλα plexiglass σε στρώσεις. Για να αντιληφθείτε καλύτερα την τεχνική και τις διαστάσεις του έργου δείτε το βίντεο στο τέλος της σελίδας στον σύνδεσμο του έργου).  Τέλος, η φωτογραφία του Μνημείου της Ουγγρικής Επανάστασης του 1956 είναι του Miha Pavlin.  

  

Όψεις μίας Dame

 

"Ήταν και η Μάγκυ Σμιθ εκεί – να την βλέπεις την μια στιγμή στο φιλμ να κυλά ένα ποτήρι κρασί στο μέτωπό της ως η προσποιητά-σέξι Μύρα στο Hay Fever του Noel Coward, και το επόμενο λεπτό παρούσα, με σάρκα και όστά να εκφωνεί έναν λόγο από το The Beaux' Stratagem του Farquhar με ανεπητίδευτη απλότητα." λέε ο κριτικός Michael Billington με αφορμή την 50η επέτειο του National Theatre.

Της άρεσε το εφήμερο του θεάτρου. Κάθε παράσταση, έλεγε, είναι σαν φάντασμα – την μια στιγμή είναι εκεί, την επόμενη δεν είναι. Από την Δεισδαιμόνα δίπλα στον Laurence Olivier –ο πρώτος δραματικός θεατρικός ρόλος της καριέρας της, το 1964– στην εμβληματική Miss Jean Brodie και την Diana Barrie στο California Suite  μέχρι την Κυρία στο Φορτηγάκι του κινηματογράφου και την βιτριολική Dowager Countess of Grantham, Violet Crawley στο τηλεοπτικό Downton Abbey, η Margaret Natalie Smith μαγνήτιζε με την ενέργεια, την ανεπιτήδευτη ερμηνεία της, μία σαρδόνια ανυπομονησία για τη ζωή και  το πνευματώδες θράσος της, ιδίως σε κωμικούς ρόλους – "...Νομίζω πως με έχουν κατατάξει στο χιούμορ· ο Σαίξπηρ δεν είναι το φόρτε μου. ( ... ) Έχω την τάση να κατευθύνομαι σε ό,τι είναι διασκεδαστικό διότι πολλά πράγματα δεν είναι χαρούμενα. Συνήθως όμως μπορείς να βρεις μια αστεία πλευρά σε σχεδόν οτιδήποτε."

Εκτός από το διττό ύφος (αυστηρή με τρυφερά –έως και σκανταλιάρικα– ανοίγματα), διέθετε ταλέντο κι ευελιξία στους ρόλους της. Το παλμαρέ της εξαιρετικά πλούσιο – μεταξύ άλλων, κατέκτησε το Τριπλό Στέμμα Ερμηνείας [Triple Crown of Acting – Oscar (2), Emmy (4)  and Tony]. Ωστόσο, και παρά την 72 χρόνων καλλιτεχνική πορεία της, έλεγε:  "Έχω κερδίσει δύο Όσκαρ κι ακόμα δεν έχω αρχίσει να καταλαβαίνω την υποκριτική στον κινηματογράφο." Για την ερμηνεία της δε στις ταινίες του Χάρι Πότερ δεν ήταν καθόλου ευχαριστημένη. 

 

 

Η Minerva McGonagall, ωστόσο, είναι η πιο αγαπημένη μου από τους ρόλους της. Όχι γιατί είμαι φαν της κιν/κής σειράς του Χάρι Πότερ. Aλλά διότι κάποτε ένας νεαρός μαθητής μου, με την βεβαιότητα και την αυτοπεποίθηση της ηλικίας του, μου είπε πως της μοιάζω. Κι αυτό ήταν ιδιαίτερα συγκινητικό, μετά το αρχικό σοκ – ήμουν σίγουρη πως με έβλεπαν ως Umbridge. Γι' αυτό, κάθισα στη συνέχεια και είδα όλες τις ταινίες της σειράς. Μία από τις σκηνές χαρακτηριστικές του ύφους της είναι αυτή. Κρατώ, ωστόσο, στη μνήμη μου ετούτη – δεν θα γυριζόταν καν εάν η J.K. Rowling δεν επέμενε να συμπεριληφθεί στο σενάριο καθώς δείχνει μία κομβική στιγμή στην ζωή της Miss McGonaghall. Γυρίστηκε όταν η Μάγκυ Σμιθ ήταν 76 χρονών – είχε ήδη ξεπεράσει τον σκόπελο του καρκίνου και το κεφάλι της δεν έμοιαζε πλέον με βραστό αβγό.*

 

 "... Έχω ζήσει μία προνομιούχα κι ενδιαφέρουσα ζωή και τώρα... είναι ώρα να φύγω." είχε πει σε συνέντευξή της. Η Μάγκυ Σμιθ δεν είναι πλέον εδώ. Το έργο της, ευρύ κι άκρως ψυχαγωγικό, παραμένει.

___

* Στην διάρκεια της χημειοθεραπείας, το 2008, συνέχιζε να πηγαίνει στα γυρίσματα του “Χάρυ Πότερ και ο Ημίμαιμος Πρίγκιψ" φορώντας περούκα: “I was hairless. I had no problem getting the wig on. I was like a boiled egg,”

Σημείωση: Το πρώτο φωτοραφικό πορτραίτο είναι από τον Lord Snowdon και το δεύτερο από τον Tom Miller. Και τα δύο από την συλλογή της National Portrait Gallery. Η φωτογραφία της Miss McGonagall  είναι αντλημένη τυχαία από το διαδίκτυο.

 

 

 

Αριθμοί & Σημαίνοντα

     

 

 

Το 2013 μία ομάδα φίλων οραματίζονταν βιβλιοθήκες για όλα τα σχολεία της χώρας. Βιβλιοθήκες ενημερωμένες και προσβάσιμες σε όλα τα παιδιά. Βιβλιοθήκες που θα είναι ζωντανοί χώροι, συνδεδεμένοι με την σχολική ζωή. 

Ήταν όμως η περίοδος του αυστηρού προγράμματος λιτότητας και τα αναγκαία κονδύλια για την πραγματοποίηση ενός τέτοιας έκτασης οράματος, δεν υπήρχαν. Υπήρχε, ωστόσο, η Susan Robbins και η πρωτοβουλία της – ένα πρόγραμμα συλλογής βιβλίων για τα υποβαθμισμένα σχολεία της Ν. Υόρκης. Με την δική της καθοδήγηση, και στόχο να οργανωθεί μία παρόμοια δράση στην Ελλάδα, ιδρύθηκε το Library4all. 

 

Από εκείνον τον Σεπτέμβριο του 2013, συμπληρώθηκαν ήδη:

 

· 10 δραστήρια χρόνια

 · 1.015.000 βιβλία

· Σε 6.800 σχολεία ( σε Ελλάδα και εξωτερικό! )

· Σε 334 φορείς

· Σε 8 παιδιατρικά νοσοκομεία

· Σε 43 δομές που φιλοξενούνται παιδιά πρόσφυγες

· Σε 24 δημοτικές βιβλιοθήκες και πολιτιστικούς συλλόγους.

 

 

 

Αυτό πρακτικά σημαίνει πως για περισσότερα από 356.700 παιδιά σε όλη την Ελλάδα (και το εξωτερικό) έχουν αυξηθεί οι ευκαιρίες και η πρόσβαση στη γνώση. Και πως το ελληνικό Δημόσιο έχει εξοικονομήσει σχεδόν 10.150.000 ευρώ – ποσό που, κατά μετριοπαθή προσέγγιση, αντιστοιχεί σε εκείνο που χρειάζεται για τον εξοπλισμό των σχολικών βιβλιοθηκών με βιβλία για 10 δέκα χρόνια.

 

Σπουδαίο το έργο της Library4all και τα γενέθλιά της ήταν η αφορμή να συναντηθούν οι φίλες και οι φίλοι του βιβλίου (συγγραφείς, εικονογράφοι, εκπαιδευτικοί, εκδότες, χορηγοί, άνθρωποι του βιβλίου και του εθελοντισμού), και να το γιορτάσουν. Κι έτσι έγινε στην εκδήλωση που διοργανώθηκε στις 23 Μαΐου, στο Κτήριο της Πειραιώς του Μουσείου Μπενάκη. 

 

 

 

Δεν μπόρεσα να παρευρεθώ αλλά η σκέψη μου ήταν μαζί τους, και είναι ακόμη τόσον καιρό μετά, ιδίως για τον επίλογο της γιορτής. Η Ελένη Γερουλάνου –πρόεδρος του Library 4all, εκπαιδευτικός και συγγραφέας η ίδια–,  έκλεισε εκείνη τη γιορτή με μία ευχή που εξέπληξε:  να αρχίσει η αντίστροφη μέτρηση, ώστε να πάψει να έχει νόημα η δράση του Library4all.

«Θέλουμε όλα τα σχολεία να έχουν καλύψει την ανάγκη τους σε βιβλία και να μην μας χρειάζονται πια. Nα έχουν μία προσβάσιμη, ενημερωμένη βιβλιοθήκη, συνδεδεμένη με τη ζωή του σχολείου, με ράφια γεμάτα βιβλία, με βιβλιοθηκονόμο και με ετήσια κονδύλια για αγορά βιβλίων. Μία βιβλιοθήκη πραγματικά για όλους και όλες, με όλους και με όλες».

Ευχής έργο θα ήταν να εκλείψει με αυτό τον τρόπο η ανάγκη των σχολείων για βιβλία. Μέχρι τότε, ωστόσο, ας συνεχίσουμε να υποστηρίζουμε με όποιο τρόπο  τους στόχους της οργάνωσης. Όχι μόνον γιατί συμβάλλουμε στην δόμηση στιβαρών κι ανοιχτών μυαλών. Αλλά διότι έτσι δημιουργούμε μικρές γιορτές στο παρόν – αυτό συμβαίνει κάθε φορά που ένα δέμα με βιβλία φτάνει στον προορισμό του. Kι ετούτη η έκδηλη χαρά είναι επίσης τερπνή κι ωφέλιμη για τα παιδιά. Μακροπρόθεσμα για όλους μας. 

 

 

Σημειώσεις: Οι φωτογραφίες της ανάρτησης είναι από την εκδήλωση. / Το κολιμπρί (co + libri = cooperation + books) είναι η μασκότ της Library4all κι ένας πάρα πολύ καλός ιπτάμενος ταχυμεταφορέας. / Μπορείτε να δείτε το διαφημιστικό, μικρής διάρκειας βίντεο για την δράση της οργάνωσης εδώ.

 

Ιδιόμελον

         

   

Κύριε

Εγώ η γυναίκα

η μολυσμένη των αμαρτιών

στα σπλάχνα μου αισθάνθηκα την θεότητά σου

κι έγινα μυροφόρος

Με οδυρμούς μύρα

ακουμπώ εμπρός από τον τάφο σου

Τα σπλάχνα μου η νύχτα τα κατέχει

Μανία η ακολασία μου

Σκοτάδι και θάνατος της σελήνης

ο έρως μου της αμαρτίας

Πάρε τα μάτια μου μαζί με τα δακρυά τους εσύ

που όρισες η θάλασσα να κατάγεται από τα σύννεφα

Κλίνε πάνω από τον αναστεναγμό

τον πιο βαθύ της καρδιάς μου

Εσύ που έκαμψες τους ουρανούς

για να χωρέσει το άφατο

Θέλω να φιλήσω τα πόδια σου τα ανέγγιχτα

και να τα προστατεύω

μέσα στις θηλειές των μαλλιών μου

Στο σούρουπο του παράδεισου η Εύα

τους κρότους ακούει και ταράζεται

τρόμαξε και εκρύφτη

Σωτήρα μου και των ψυχών σωτήρα

Ποιός το κουβάρι των αμαρτιών μου

θα έρθει να ξετυλίξει

Στης τιμωρίας σου την άβυσσο

ποιός πώς να κρατηθεί

Μην αποστρέψεις το βλέμμα σου από πάνω μου

Βλέπε με. Την δούλη σου

Εσύ που είσαι το έλεος

 

  

*

 

Κύριε, η εν πολλαίς αμαρτίαις περιπεσούσα γυνή,
την σήν αισθομένη Θεότητα μυροφόρου αναλαβούσα τάξιν,

οδυρομένη μύρα σοι προ του ενταφιασμού κομίζει.

Οίμοι! λέγουσα, οτι νύξ μοι υπάρχει, οίστρος ακολασίας,

ζοφώδης τε και ασέληνος ερως της αμαρτίας.

Δέξαι μου τας πηγάς των δακρύων,
ο νεφέλαις διεξάγων της θαλάσσης το ύδωρ,

κάμφθητί μοι προς τους στεναγμούς της καρδίας,

ο κλίνας τους ουρανούς τη αφάτω σου κενώσει.

Καταφιλήσω τους αχράντους σου πόδας,
αποσμήξω τούτους δε πάλιν τοις της κεφαλής μου βοστρύχοις,

ων εν τω Παραδείσω Εύα το δειλινόν κρότον τοις ώσιν ηχηθείσα,

τω φόβω εκρύβη.

Αμαρτιών μου τα πλήθη
και κριμάτων σου αβύσσους τις εξιχνιάσει,

ψυχοσώστα Σωτήρ μου;

Μη με την σήν δούλην παρίδης,

Ο αμέτρητον έχων το έλεος.

   

Σημειώσεις: Η μετάφραση του Τροπαρίου της Κασσιανής είναι του Γιώργου Χειμωνά. // Ιδιόμελο: (στη βυζαντινή μουσ.) τροπάριο σε πεζό λόγο με δική του μελωδία.