Τoo busy to make a living and
forget to make a life?

"Οι Ιάπωνες είναι ένας λαός που δεν δέχεται εύκολα τους ξένους στους κόλπους της - too busy to make a living and forget to make a life". Αυτό μου εκμυστηρεύτηκε γεμάτος πικρία ένας αμερικανός που με πλησίασε πριν από χρόνια στο Μουσείο Κυκλαδικής Τέχνης. Την πρώτη φορά μου μίλησε με αφορμή κάποιο ειδώλιο που κοιτούσα επί ώρα. Τον απέφυγα ευγενικά και γιατί δεν συνηθίζω να μιλώ σε ξένους και γιατί μου φάνηκε περίεργος τύπος. Την δεύτερη φορά όμως δεν έλεγε να καταλάβει ότι ήθελα να μείνω μόνη μου κι έτσι, βρέθηκα στο αίθριο του μουσείου να μοιράζομαι το μεσημεριανό γεύμα μου μαζί του. Εκτός από περίεργος τύπος ο αμερικανός, ήταν και πολύ επίμονος και κουραστικός γιατί όπως αποδείχθηκε στη συνέχεια αυτό που ήθελε απεγνωσμένα ήταν να μιλήσει οπωσδήποτε σε κάποιον. Τον άφησα λοιπόν, να μιλά νομίζοντας ότι θα βαρεθεί από την επιδεικτικά αδιάφορη και παγερή στάση μου και θα φύγει μόνος του. Μεταξύ πολλών άλλων (επαγγελματικών και προσωπικών καταστάσεων που με έφεραν σε άβολη θέση) μου είπε ότι βρισκόταν στην Αθήνα για ένα συνέδριο και αντιμετώπιζε μεγάλη δυσκολία να προσαρμοστεί και να ενταχθεί στην κοινωνία των Ιαπώνων όπου είχε μετοικήσει για επαγγελματικούς λόγους. Όταν μου τα διηγούνταν όλα αυτά, ζούσε ήδη στην χώρα του ανατέλλοντος ηλίου δύο χρόνια και ένιωθε ακόμη παρείσακτος. Όσο (έκανα πως) άκουγα, καθόμουν σε αναμμένα κάρβουνα γιατί εκτός του ότι δεν έλεγε να σταματήσει τον χειμαρρώδη μονόλογό του, η όλη κατάσταση "έσταζε" κατήφεια και κατάθλιψη. Πολύ γρήγορα και πάντα όσο κόσμια σου επιτρέπει η ταχύτητα σε αυτές τις περιπτώσεις, πλήρωσα τον λογαριασμό κι έφυγα.



Θυμήθηκα αυτό το περιστατικό όταν έπεσε στα χέρια μου ένα βιβλίο του Λευκάδιου Χέρν, ο οποίος ήταν ακριβώς το αντίθετο του αμερικανού. Ελληνικής και ιρλανδικής καταγωγής ο Λευκάδιος Χερν περιπλανήθηκε στην Ευρώπη και στην Αμερική κάνοντας διάφορες ευκαιριακές δουλειές πριν καταλήξει στην Ιαπωνία ως ανταποκριτής του εκδοτικού οίκου Χάρπερς. Λίγο αργότερα, βρίσκει θέση καθηγητή της αγγλικής γλώσσας και λογοτεχνίας στο αυτοκρατορικό πανεπιστήμιο του Τόκιο, παντρεύεται την γιαπωνέζα Σετζούκο Κοϊζόμι, υιοθετεί το οικογενειακό όνομά της και αποκτά μαζί της τέσσερα παιδιά. Κι όλα αυτά μέσα σε δεκατέσσερα χρόνια - τα τελευταία της ζωής του. Γεγονότα που αποδεικνύουν ότι ενσωματώθηκε άψογα στην νέα του πατρίδα. Επιπλέον, έφτασε να χαρακτηριστεί εθνικός συγγραφέας της Ιαπωνίας. Το συγγραφικό του έργο είναι ογκώδες: βιβλία και πανεπιστημιακές παραδόσεις που περιλαμβάνονται στην ιαπωνική έκδοση των είκοσι επτά τόμων του έργου του. Σ' αυτό προβάλλει την Ιαπωνία με ιδανικό τρόπο, παρουσιάζοντας στη Δύση μιαν άγνωστη ως τότε χώρα, η οποία προσπαθούσε να πλησιάσει το πρότυπο ενός δυτικού κράτους. Δίκαια, λοιπόν, θεωρείται ο αυθεντικότερος ερμηνευτής της χώρας στην Δύση. Στην Ελλάδα κυκλοφορούν κάποια από τα βιβλία του με πιο γνωστό ίσως το "Η χώρα των χρυσανθέμων" (μτφρ.Γ.Καλαμαντής, Κέδρος, 1998). Ωστόσο, εγώ θα σταθώ στο μοναδικό, νομίζω, που έχει γράψει για παιδιά.


"Το αγόρι που ζωγράφιζε γάτες" (μτφρ. Δώρα Βουκελάτου, Εστία, 2000) βασίζεται στην Ιαπωνική παράδοση (όπως άλλωστε και το σύνολο του έργου του) γι' αυτό οι ήρωές του εκφράζουν τις αρχές της, ιδέες που σήμερα ακούγονται ξεπερασμένες από μια μεγάλη μερίδα ανθρώπων: η καλοσύνη, η αφοσίωση, η γενναιοδωρία της ψυχής. Ωστόσο, υπάρχει και το κυνήγι της αιώνιας νεότητας που καταδυναστεύει τον σύγχρονο άνθρωπο.

Ο Λευκάδιος Χέρν έγραψε τις μικρές αυτές ιστορίες για παιδιά έχοντας ζυμώσει την αγγλοσαξωνική αυστηρότητα στην αφήγηση, την ιαπωνική λιτότητα στην χρήση των λέξεων και τον ελληνικό τρόπο να λες ιστορίες και να παρασύρεις. Το βιβλίο έχει μικρό μέγεθος, λίγες σελίδες (61) και ασπρόμαυρα σκίτσα που είναι όμως αρκετά για να σε ταξιδέψουν στους κόσμους του τρομακτικού και του παράδοξου και να προκαλέσουν εξίσου την φαντασία κάθε μικρού (και μεγάλου) αναγνώστη. Για να καταλάβετε, σκεφτείτε αυτούς που πρωταγωνιστούν στις ιστορίες του: ένα ηλικιωμένο ζευγάρι που ξεδιψά με το νερό μιας ασυνήθιστης πηγής κι έχει παράξενη κατάληξη, έναν μικρό ψαρά που έχει ένα κουτί με μεταξωτό κορδόνι, έναν άνθρωπο-καρχαρία που χύνει ρουμπίνια αντί για δάκρυα, το αγόρι που ζωγραφίζει γάτες και τη νύχτα αυτές οι γάτες το σώζουν από τους δαίμονες. Όπως άκουσα πρόσφατα, οι Ιάπωνες ακόμη και σήμερα χρησιμοποιούν τους δαίμονες για να κάνουν τα μικρά γιαπωνεζάκια να καθίσουν φρόνιμα. Τα διηγήματα αυτά ίσως φανούν απλοϊκά αλλά πιστεύω ότι όταν μας κατακλύζουν "βαριές" εικόνες χρειαζόμαστε μια διαφορετική, ξεκούραστη ματιά, ένα διάλειμμα στον πολύβουο και πολυάσχολο κόσμο μας. Και οι μικροί αναγνώστες το ίδιο. "Το αγόρι που ζωγράφιζε γάτες" είναι μία από αυτές τις ματιές.




Σημείωση: τα σκίτσα που συνοδεύουν αυτή την ανάρτηση είναι από την εικονογράφιση του βιβλίου.