Έργο και Ημέρες
Οι ημέρες των διακοπών σού δίνουν την άνεση για αναγνώσεις μακράς διαρκείας. Ή, αναγνώσεις της δεύτερης φοράς όπως μου συνέβη το Πάσχα με το "Πάρτι και Αερομαχίες" (μτφρ. Αλεξάνδρας Παύλου – Καστανιώτης, 2007). Την πρώτη φορά που έπιασα να το διαβάσω δεν μου κέντρισε το ενδιαφέρον να προχωρήσω πέρα από τις πρώτες τριάντα σελίδες. Ίσως λόγω του έντονα ευθέως και οξυδερκούς ύφους του νομπελίστα Elias Kanetti. Ίσως πάλι να οφείλετο, στις προσδοκίες μου που διαψεύσθηκαν – για κάποιον επιπόλαιο λόγο που δεν θυμάμαι τώρα, περίμενα διηγήματα με τυπικά χαρακτηριστικά του είδους και βρέθηκα να διαβάζω αποκαλυπτικές αφηγήσεις για την κοινωνική ζωή του εμπόλεμου Λονδίνου η οποία, όσο ενδιαφέρουσα κι αν ήταν –και ήταν πολύ–, οι αφηγήσεις της δεν διαθέτουν ίχνος μυθοπλασίας.
Το χρονικό διάστημα που καλύπτουν οι αφηγήσεις του Κανέτι ξεκινά από την περίοδο του ΠΠ2, ιδίως τις ημέρες των βομβαρδισμών του Λονδίνου, και φτάνει μέχρι τις αρχές της δεκαετίας του 1990. Όπως αναφέρεται στο επεξηγηματικό σημείωμα της έκδοσης, τα τριάντα έξι μικρά κεφάλαια του βιβλίου βασίζονται στα στενογραφημένα χειρόγραφα (ημερολογιακές καταχωρήσεις και σημειώσεις) που βρέθηκαν στην κληρονομιά του συγγραφέα το 1994 και τα οποία ο Κανέτι προόριζε για ένα βιβλίο που θα έγραφε σχετικό με την Αγγλία, μέρος όπου είχε καταφύγει ήδη από το 1938 ως αντίδραση στην προσάρτηση της Αυστρίας στο Γ' Ράιχ. Στα χρόνια που ο συγγραφέας έμεινε εκεί, κινούνταν τόσο στον χώρο της αριστοκρατίας όσο και στην αγγλική επαρχία και κατέγραφε προσωπικές σκέψεις και παρατηρήσεις για το κάθε τι: εκτός από τις αναφορές στην πολιτική της Μάργκαρετ Θάτσερ (ναι, της γνωστής) ο Κανέτι σχολιάζει το θάρρος εν καιρώ πολέμου των Άγγλων, τους κώδικες που έχουν στις κοινωνικές συναναστροφές τους αλλά και την έλλειψη εσωτερικού κόσμου και την ψυχρή υπεροψία τους· τον μεγάλο θαυμασμό του για την αγγλική λογοτεχνία αλλά και τις εξωσυζυγικές σχέσεις του – μία από αυτές ήταν με την Iris Murdoch· την διαφορετικότητα και την απόλυτη αποδοχή της στα πάρτυ των λογοτεχνικών και καλλιτεχνικών σαλονιών της εποχής όπου δεν λείπουν και τα αντισημιτικά σχόλια σε βάρος του – και μόνο το γεγονός ότι την δεδομένη εμπόλεμη χρονική στιγμή, ο βουλγαρικής καταγωγής Κανέτι συνέχιζε να γράφει στα γερμανικά παρά την εβραϊκότητά του, θα επέσυρε φαντάζομαι ιδιαιτέρως φλεγματικές ρήσεις.
Με αυτόν τον έντονα προσωπικό, ευθύβολο, λόγο το "Πάρτι και αερομαχίες", που εκδόθηκε μετά θάνατον, μπορεί κάλλιστα να θεωρηθεί ο τελευταίος, πρόσθετος, τόμος στην τρίτομη αυτοβιογραφία του Κανέτι. Η έκδοση περιέχει ένθετες ασπρόμαυρες φωτογραφίες, έναν εκτενή επίλογο από τον Τζέρεμυ Άντλερ, καθώς και σημειώσεις στις τελευταίες σελίδες που βοηθούν κατά πολύ στην κατανόηση του πλήθους προσώπων και καταστάσεων που αφηγείται ο Κανέτι έτσι ώστε τούτο το βιβλίο, που πιάνει τον σφυγμό και την δραματική ένταση της εποχής με ασυνήθιστη ειλικρίνεια, να διαβάζεται ευχάριστα.
Σημείωση: Στην φωτογραφία, που αντλήθηκε από τον Guardian, νεαρές εργαζόμενες πηγαίνουν στην εργασία τους στο Σίτυ του Λονδίνου τον Μάιο 1941, περίοδο που έγιναν οι πιο σφοδροί βομβαρδισμοί της πόλης.
Το χρονικό διάστημα που καλύπτουν οι αφηγήσεις του Κανέτι ξεκινά από την περίοδο του ΠΠ2, ιδίως τις ημέρες των βομβαρδισμών του Λονδίνου, και φτάνει μέχρι τις αρχές της δεκαετίας του 1990. Όπως αναφέρεται στο επεξηγηματικό σημείωμα της έκδοσης, τα τριάντα έξι μικρά κεφάλαια του βιβλίου βασίζονται στα στενογραφημένα χειρόγραφα (ημερολογιακές καταχωρήσεις και σημειώσεις) που βρέθηκαν στην κληρονομιά του συγγραφέα το 1994 και τα οποία ο Κανέτι προόριζε για ένα βιβλίο που θα έγραφε σχετικό με την Αγγλία, μέρος όπου είχε καταφύγει ήδη από το 1938 ως αντίδραση στην προσάρτηση της Αυστρίας στο Γ' Ράιχ. Στα χρόνια που ο συγγραφέας έμεινε εκεί, κινούνταν τόσο στον χώρο της αριστοκρατίας όσο και στην αγγλική επαρχία και κατέγραφε προσωπικές σκέψεις και παρατηρήσεις για το κάθε τι: εκτός από τις αναφορές στην πολιτική της Μάργκαρετ Θάτσερ (ναι, της γνωστής) ο Κανέτι σχολιάζει το θάρρος εν καιρώ πολέμου των Άγγλων, τους κώδικες που έχουν στις κοινωνικές συναναστροφές τους αλλά και την έλλειψη εσωτερικού κόσμου και την ψυχρή υπεροψία τους· τον μεγάλο θαυμασμό του για την αγγλική λογοτεχνία αλλά και τις εξωσυζυγικές σχέσεις του – μία από αυτές ήταν με την Iris Murdoch· την διαφορετικότητα και την απόλυτη αποδοχή της στα πάρτυ των λογοτεχνικών και καλλιτεχνικών σαλονιών της εποχής όπου δεν λείπουν και τα αντισημιτικά σχόλια σε βάρος του – και μόνο το γεγονός ότι την δεδομένη εμπόλεμη χρονική στιγμή, ο βουλγαρικής καταγωγής Κανέτι συνέχιζε να γράφει στα γερμανικά παρά την εβραϊκότητά του, θα επέσυρε φαντάζομαι ιδιαιτέρως φλεγματικές ρήσεις.
Με αυτόν τον έντονα προσωπικό, ευθύβολο, λόγο το "Πάρτι και αερομαχίες", που εκδόθηκε μετά θάνατον, μπορεί κάλλιστα να θεωρηθεί ο τελευταίος, πρόσθετος, τόμος στην τρίτομη αυτοβιογραφία του Κανέτι. Η έκδοση περιέχει ένθετες ασπρόμαυρες φωτογραφίες, έναν εκτενή επίλογο από τον Τζέρεμυ Άντλερ, καθώς και σημειώσεις στις τελευταίες σελίδες που βοηθούν κατά πολύ στην κατανόηση του πλήθους προσώπων και καταστάσεων που αφηγείται ο Κανέτι έτσι ώστε τούτο το βιβλίο, που πιάνει τον σφυγμό και την δραματική ένταση της εποχής με ασυνήθιστη ειλικρίνεια, να διαβάζεται ευχάριστα.
Σημείωση: Στην φωτογραφία, που αντλήθηκε από τον Guardian, νεαρές εργαζόμενες πηγαίνουν στην εργασία τους στο Σίτυ του Λονδίνου τον Μάιο 1941, περίοδο που έγιναν οι πιο σφοδροί βομβαρδισμοί της πόλης.
