Φορώντας τον Εαυτό

Η ιστορία μίας σχέσης δεν είναι ένα θέμα πρωτότυπο για την λογοτεχνία. Η ιστορία μιας σχέσης, ωστόσο, μέσα από την γκαρνταρόμπα δύο πρώην συζύγων είναι. Και ο σπονδυλωτός τρόπος που το κάνει η Ευσταθία Ματζαρίδου  στο δεύτερο μυθιστόρημά της έχει πολλαπλό ενδιαφέρον.

Στο Τα Ρούχα (Σμίλη, 2017)  δύο αφηγητές, πρώην σύζυγοι, μονολογούν: 

ΕΚΕΙΝΗ  σχολιάζει τα ρολόγια του, την καμπαρντίνα, τα φανελάκια, τις ζώνες του, μία μπορντό Cartier γραβάτα, ένα χακί πουλόβερ, τα πολλά επώνυμα μπλουζάκια του, ένα απαλό βελουτέ μπουρνούζι.

ΕΚΕΙΝΟΣ  μιλά για  το κίτρινο μαγιό της, ένα μωβ πλεχτό φόρεμα, τα σκουλαρίκια, μία κόκκινη φούστα, ένα τουίντ λαδοπράσινο παλτό και το μαύρο λινό φόρεμά της. 

Kάθε ρούχο σηματοδοτεί ένα μικρό επεισόδιο της κοινής ζωής τους το οποίο σύρει στην επιφάνεια αθέατες αιχμηρές λεπτομέρειες του κάθε χαρακτήρα – τις συνειδητές επιλογές του και τις υποσυνείδητες επιβολές· τις καταβολές και το γούστο· τις υποδόριες επιθυμίες και τις ανάγκες· τους φόβους, τις ανασφάλειες και τις διεκδικήσεις του καθενός· τις αντιθέσεις, τις απογοητεύσεις, τις συγκρούσεις και τα μονοιάσματα. 

Με σπουδές στην Ελληνική Φιλολογία & Βυζαντινολογία και την Ψυχολογία, η Ευσταθία Ματζαρίδου δίνει ένα πολυσύνθετο και πολύσημο ψυχογράφημα όχι μόνο σε ατομικό επίπεδο αλλά και σε ένα ευρύτερο, κοινωνικό και υπαρξιακό, πλαίσιο – οι τοπικές κοινωνίες των εργατικών πολυκατοικιών αναδύονται χάρη σε ένα τζιν παντελόνι, η κοινωνική ανέλιξη πιστοποιείται με ένα Omega στον ανδρικό καρπό, η σωματικότητα των αισθημάτων ζητά ικανοποίηση με την αφή ενός απαλού βελουτέ μπουρνουζιού ενώ οι μεταβλητές διαστάσεις του χρόνου έχουν την απτή μορφή ενός χακί πουλόβερ.  

Το ύφος της, ωστόσο, δεν έχει κάτι από την αυστηρά δομημένη έκφραση των ακαδημαϊκών σπουδών της. Αντίθετα, η πρωτοπρόσωπη αφήγηση και των δύο πρωταγωνιστών είναι συνειρμική και η εξέλιξη της ιστορίας μη γραμμική κι αποσπασματική δίνοντας έτσι έναν ζωηρό, ποπ, ρυθμό στην αφήγηση. Η εικονοπλασία είναι πυκνή κι έντονα εξπρεσιονιστική –τόσο σε πραγματικά χρώματα όσο και σε συναίσθημα– δίχως, όμως, να απομακρύνεται από τον ρεαλισμό της καθημερινότητας. Εκείνο, όμως, που αφαιρεί από την βαθύτητα του κειμένου είναι η έλλειψη διαφοροποίησης ανάμεσα στους δύο πρωταγωνιστές: και Εκείνος και Εκείνη έχουν τον ίδιο τόνο, την ίδια ένταση, και το ίδιο επαναλαμβανόμενο ύφος. Αναπόφευκτα, η ανάγνωση χάνει κάτι από την φρεσκάδα και τη ζέση της γραφής – ιδιαίτερα σημαντικό αυτό το τελευταίο στοιχείο για το δεύτερο βιβλίο ενός συγγραφέα. 

«Είσαι αυτό που φοράς» λέει το περίφημο κλισέ και το βιβλίο της Ματζαρίδου αναλύει τους πολλούς κι απροσδόκητους τρόπους με τους οποίους τα ρούχα είναι μέρος της συγκεκριμένης, περίπλοκης και συμβολικής διαδικασίας διαμόρφωσης του σύγχρονου Εαυτού, του σώματος, των κοινωνικών και προσωπικών σχέσεων, κι εντέλει συγκρότησης της ατομικής ταυτότητας. Και παρά τις όποιες, αμελητέες είναι η αλήθεια, αβλεψίες που υπάρχουν επίσης στην σύνταξη και στην επιμέλεια, το μυθιστόρημα ετούτο της Ματζαρίδου είναι ένα συνεκτικό, μεστό κείμενο που δίνει μια πλήρη κι εύγλωττη εικόνα των δύο χαρακτήρων και της σχέσης τους.  

Είναι, θα έλεγα, ένα αλφαβητάρι που καταδεικνύει πως η ένδυση είναι μία πλούσια γλώσσα που ερμηνεύει την πραγματικότητα. Το ίδιο δεν ισχύει και για τη λογοτεχνία; 

Μικρό βιογραφικό: Η Ευσταθία Ματζαρίδου γεννήθηκε το 1962 στην Ορεστιάδα και μετά τις σπουδές της στο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης εργάστηκε για 15 χρόνια στο γερμανικό Πανεπιστήμιο (τμήματα Νεοελληνικής Φιλολογίας κ Βυζαντινολογίας) ως λέκτορας. Όταν επέστρεψε στην Ελλάδα εργάστηκε ως φιλόλογος στην Β'θμια εκπαίδευση. 

Σημείωση: Τα δύο πρώτα εικαστικά είναι λεπτομέρειες από το "Αναμονή Γεγονότος" που ανήκει στον Γιώργο Ιωάννου, βασικό εκπρόσωπο και πρωτοπόρο της Pop Art στην Ελλάδα. Η ακουαρέλα και μελάνι σε επίχρισμα υφάσματος του Paul Klee έχει τίτλο "Vocal Fabric of the Singer Rosa  Silber" (1922). // Η φωτογραφία αντλήθηκε από τον προσωπικό λογαριασμό της συγγραφέως στο FB.