Όχι Ντίκενς

...στην χριστουγεννιάτικη περίοδο που μας πέρασε, αν και είχα προοπτικές δύο μεγεθών – μία ολιγοσέλιδη των γιορτών και μία κλασική πολυσέλιδη. Κι αυτό γιατί θέλησα να αναπληρώσω τον ελάχιστο αριθμό παιδικών βιβλίων που διάβασα το 2Ο22. Κι έτσι άρχισα με κάποιον που ο βρετανός συγγραφέας εκτιμούσε και με τον οποίο είχαν κοινές θεματικές: απεικονίσεις των φτωχών και των μη προνομιούχων, ανθρώπων των κατώτερων κοινωνικών τάξεων που είχαν συχνά δύσκολες ζωές προσπαθώντας να ανταπεξέλθουν στις συνθήκες που επέβαλε η Βιομηχανική Επανάσταση του 19ου αι. και την άθλια επιβίωσή τους. Η συμπάθεια για τα παιδιά και η εξιδανίκευση της αθωότητας της παιδικής ηλικίας είναι ακόμη δύο στοιχεία της θεματολογίας που ο Ντίκενς μοιράζονταν με τον δανό παραμυθά Hans Christian Andersen.

Ωστόσο, στις τρεις ιστορίες του τομιδίου "Η φιλοσοφική λίθος και άλλες ιστορίες" (μτφρ & εισαγωγή Θεοδώρας Πασαχίδου – Αιώρα, 2Ο16) ο Άντερσεν μιλά για διαφορετικά πράγματα: το παράδοξο της λογικής πλάνης και την δύναμη να πηγαίνεις κόντρα στο ρεύμα χωρίς να υπολογίζεις τις συνέπειες, στο δημοφιλές "Ο βασιλιάς είναι γυμνός". Την αμετροέπεια ενός τριαντάφυλλου που δεν καταδέχεται να ανθίσει για χάρη ενός αηδονιού και καταλήγει αποξηραμένο στις σελίδες του βιβλίου ενός ταξιδευτή, στο σχεδόν άγνωστο "Ένα τριαντάφυλλο από τον τάφο του Ομήρου" – παραμύθι που γράφτηκε τον επόμενο χρόνο της επίσκεψης του Άντερσεν στην Ελλάδα, την άνοιξη του 1841, και απηχεί την νοσταλγία του Δανού για μια χώρα που του ασκούσε μεγάλη γοητεία. 

Πολύ πριν από την J. K. Rowling, η ιδέα ενός υλικού που μετατρέπει όλα τα μέταλλα σε χρυσό ενώ στον άνθρωπο χαρίζει την αθανασία εμπνέει τον Χ. Κ. Άντερσεν. Στο τρίτο παραμύθι του βιβλίου, το "Η φιλοσοφική λίθος", βάζει τέσσερα αδέρφια στην περιπέτεια της ανακάλυψης της πολύτιμης λίθου για να μιλήσει για την επιμονή να κυνηγάς ένα όνειρο παρά τους κινδύνους και τις μειονεξίες. 

Αν και ρομαντικός ο Άντερσεν, που εκτός από παραμυθάς υπήρξε επίσης συγγραφέας μυθιστορημάτων, θεατρικών έργων, ταξιδιωτικών πεζογραφημάτων και ποιητής, ήταν ρεαλιστής.  Κι αν αξίζει να διαβαστούν οι ιστορίες του σήμερα είναι γι' αυτόν ακριβώς τον λόγο: χωρίς εκθαμβωτικά σκηνικά και πολύπλοκες υπερ-φανταστικές καταστάσεις δραματοποιεί τα σπουδαία θέματα της τέχνης –αγάπη, απώλεια, θάνατο, παιδική ηλικία, ο θρίαμβος του καλού–, με τρόπο που μπορεί να τα κατανοήσει ένα παιδί, χωρίς να κουράζεται το μυαλό ενός ενήλικα.    

Σημείωση: Το σκίτσο αντλήθηκε από το Prospect.